Η κοινή μοίρα των Escobars

Καλιφόρνια. 22 Ιουνίου 1994. Aπειλητικά μηνύματα φθάνουν στο ξενοδοχείο όπου έχει καταλύσει η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Κολομβίας, με αφορμή τη συμμετοχή της στο Παγκόσμιο κύπελλο, που εκείνη τη χρονιά διεξαγόταν στις Η.Π.Α. 15 ημέρες αργότερα, ξημερώματα της 3ης Ιουλίου, ο αρχηγός της ομάδας, Andres Escobar, δολοφονείται εν ψυχρώ στη γενέτειρα του, το Medellin της Κολομβίας. Ήταν μόλις 27 χρονών. Στην ίδια πόλη έξι μήνες νωρίτερα, είχε χάσει τη ζωή του ένας άλλος Escobar, ο διαβόητος Pablo, γνωστός και ως "ο βασιλιάς της κοκαΐνης". Σε αυτό το άρθρο, θα ταξιδέψουμε νοερά στην Κολομβία.

Ο Andres Escobar μεγάλωσε στη συνοικία Calasenz της πόλης Medellin. Ήρεμος και πράος χαρακτήρας, πειθαρχικός μαθητής και με ταλέντο στο ποδόσφαιρο, στο οποίο αφιερώθηκε όταν αποφοίτησε από το κολέγιο, έχοντας χάσει πρόωρα την μητέρα του από την επάρατη νόσο.

Η πρώτη ομάδα της επαγγελματικής του καριέρας, ήταν η Atletico Nacional. Αγωνιζόταν ως αμυντικός και διακρινόταν για την αυτοσυγκέντρωση και την σοβαρότητα του. Άρπαξε από τα μαλλιά την ευκαιρία που του έδωσε ο (τότε προπονητής του) Francisco Maturana και έγινε ένας από τους ακρογωνιαίους της λίθους. Η Nacional, έγινε το 1989 ο πρώτος σύλλογος από την Κολομβία που κατέκτησε το Copa Libertadores, με τον Andres μάλιστα να πρωταγωνιστεί στον τελικό. Όμως εκείνη την εποχή ο πραγματικός πρωταγωνιστής για λογαριασμό του Κολομβιανού συλλόγου, δεν ήταν κανένας παίκτης της ομάδας.

Ο Pablo Escobar, που υπήρξε βαρόνος των ναρκωτικών και θεωρείται μέχρι και σήμερα ο πλουσιότερος κακοποιός στην παγκόσμια ιστορία, είχε μια αμύθητη περιουσία που ανάγκασε κάποτε το περιοδικό Forbes να τον συμπεριλάβει στη λίστα με τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Είχε όμως λατρεία και στο ποδόσφαιρο αλλά και την ανάγκη να ξεπλύνει μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Κάπως έτσι η Nacional μετατράπηκε σε ένα τεράστιο, προσωπικό του πλυντήριο.

Μετά την κατάκτηση του Copa Libertadores, o Pablo κάλεσε όλη την ομάδα στην έπαυλη του, για να συγχαρεί τους ποδοσφαιριστές. Όλοι τους γνώριζαν ποιος ήταν ο πραγματικός εργοδότης τους. Ο Andres, παρότι ο τρομερός συνονόματος του, τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση, ήταν διστακτικός (κάτι που ομολόγησε δημόσια η αδερφή του, χρόνια αργότερα) ωστόσο έδωσε κανονικά το παρόν στους εορτασμούς. Άλλωστε για πολλούς από τους ποδοσφαιριστές, ο Pablo Escobar ήταν σχεδόν ένας σωτήρας.

«Κατηγορούσαν τον Pablo Escobar ότι διακινεί ναρκωτικά, αλλά εμείς ήμασταν χαρούμενοι γιατί αποκτήσαμε αξιοπρεπή ποδοσφαιρικά γήπεδα, αφιερωθήκαμε στο ποδόσφαιρο και μπορέσαμε να μείνουμε μακριά από τα ναρκωτικά.» 

Leonel Alvarez (Πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής)

«Το ποδόσφαιρο δεν είναι ένα απροσπέλαστο νησί. Αποτελεί μέρος της κοινωνίας και τα καρτέλ μοιάζουν με ένα τεράστιο χταπόδι. Απλώνουν τα πλοκάμια τους παντού. Το μαύρο χρήμα μας βοήθησε να διατηρήσουμε το επίπεδο του πρωταθλήματος υψηλό και κρατούσαμε στη χώρα τους καλύτερους παίκτες. Αυτή ήταν η πραγματικότητα.»

Francisco Maturana (Πρώην Ομοσπονδιακός προπονητής)

O Pablo Escobar δεν ήταν ο μόνος που μέσω της αγάπης του για το ποδόσφαιρο, ξέπλενε μαύρο χρήμα. Το ίδιο συνέβαινε και με άλλα καρτέλ. Κάπως έτσι ξεκίνησε στην Κολομβία η εποχή του Narco Football. Το καρτέλ του Escobar έλεγχε την Nacional και την Medellin, το καρτέλ του El Mexicano την Millonarios και το καρτέλ του Miguel Rodriguez την America de Calli. Όλες τους, δημοφιλείς ομάδες με πολλούς φιλάθλους.

Στην έπαυλη του Pablo, διοργανώνονταν μικρά τουρνουά με σημαντικούς ποδοσφαιριστές της εποχής, όχι μόνο Κολομβιανούς (τα ονόματα των οποίων δεν διέρρευσαν ποτέ, για ευνόητους λόγους) στα πλαίσια στοιχημάτων που έβαζε ο ίδιος με τον El Mexicano, με τον οποίο διατηρούσε καλές σχέσεις παρά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Το έπαθλο για τους ποδοσφαιριστές, που ταξίδευαν εκεί με ιδιωτικά ελικόπτερα, ήταν χρηματικά ποσά πολύ υψηλότερα ακόμη και από τα ετήσια συμβόλαια τους.     

«Πρώτα βλέπεις την ομάδα στην οποία επενδύεις, σαν ένα παιχνίδι. Αλλά μετά θέλεις το δικό σου παιχνίδι να είναι το καλύτερο.»

Fernando Rodriguez Modragon (πρώην μέλος καρτέλ) 

Στο πρωτάθλημα του 1989, η Medellin αντιμετώπιζε την America de Calli. Παρότι φαβορί, ηττήθηκε έχοντας φρικτά παράπονα από την διαιτησία του Alvaro Ortega. Ο Pablo Escobar εξοργισμένος, διέταξε την εκτέλεση του άτυχου άντρα. Όπερ και εγένετο. Ο άνθρωπος που είχε λάβει την εντολή για την δολοφονία του Ortega, ήταν γνωστός στην πιάτσα με το παρατσούκλι Popeye.

«Έχω σκοτώσει πάνω από 250 ανθρώπους, αλλά από ένα σημείο και μετά, μόνο αν είσαι ψυχοπαθής συνεχίζεις να τους μετράς. Ήμουν το δεξί χέρι του Pablo Escobar.» 

Jhon Jairo Velasquez Vasquez "Popeye"

Ενώ τα καρτέλ έκαναν κουμάντο στο ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι της χώρας, η εθνική ομάδα όδευε προς το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994. Έχοντας μείνει μακριά από τον κορυφαίο ποδοσφαιρικό θεσμό για 28 χρόνια, η παρέα των Valderama, Asprilla, Valencia, Higuita και του Andres Escobar, έμοιαζε ασταμάτητη. Η απευθείας πρόκριση για το USA '94, ήρθε με μια εμφατική νίκη με τελικό σκορ 5-0, μέσα μάλιστα στην Αργεντινή. Πίσω στην πατρίδα, οι προσδοκίες του κόσμου ήταν υψηλές.

Στο μεταξύ ο Pablo Escobar (ουσιαστικά με δική του πρωτοβουλία) είχε φυλακιστεί. Οι διεθνείς τον επισκέπτονταν στη φυλακή κρυφά και έπαιζαν ποδόσφαιρο μαζί του. Μια απρόσεκτη σχετική επίσκεψη του Rene Higuita, (βασικού τερματοφύλακα της εθνικής) έμελλε να στοιχίσει την θέση του στο παγκόσμιο κύπελλο. Ο τότε ομοσπονδιακός προπονητής και πρώην της Nacional, Francisco Maturana, υπερασπίζεται μέχρι και σήμερα εκείνη την επιλογή των παικτών του, λέγοντας: "Ποιος θα τολμούσε να αρνηθεί μια πρόσκληση σε δείπνο, από τον Don Vito Corleone."

Στις 2 Δεκεμβρίου του 1993 ο Pablo Escobar, που στο μεταξύ είχε δραπετεύσει, σκοτώνεται μετά από μια τρομερά αιματηρή επιχείρηση που διήρκεσε σχεδόν έναν χρόνο και ένας νέος κύκλος τρομακτικής βίας ξεσπά στη χώρα, την ώρα που η εθνική ομάδα ετοιμάζεται για τη συμμετοχή της στο παγκόσμιο κύπελλο. Ο Escobar ήταν κακοποιός, αλλά όταν βρισκόταν στα πράγματα, καμία παραβατική ενέργεια δεν λάμβανε χώρα, χωρίς την δική του άδεια. Και ο Escobar λάτρευε τους ποδοσφαιριστές. Με τον θάνατο του, εκατοντάδες μικρότερες οργανώσεις άρχισαν να δρουν ανεξέλεγκτα.

Η Κολομβία ταξιδεύει στις Η.Π.Α. και ο Andres Escobar, που στο μεταξύ φαίνεται να έχει συμφωνήσει με την ιταλική AC Milan, κάνει τις πρώτες δηλώσεις: "Βιώνουμε πολύ δύσκολες καταστάσεις στη χώρα μας και ο μόνος τρόπος να πετύχουμε κάτι καλό εδώ, είναι να μείνουμε συγκεντρωμένοι στο ποδόσφαιρο" λέει, συμπληρώνοντας ότι διαβάζει καθημερινά αποσπάσματα από τη Βίβλο για να ηρεμεί. Ωστόσο η ηρεμία δεν πρόκειται να συντροφεύσει την αποστολή της ομάδας, ούτε για μία ημέρα.

Η Κολομβία, που λογιζόταν από τα φαβορί για την κατάκτηση του τροπαίου, χάνει στο εναρκτήριο παιχνίδι της από τη Ρουμανία και τα γεγονότα που ακολουθούν, αγγίζουν τα όρια της παραφροσύνης. Με την επιστροφή της ομάδας στο ξενοδοχείο, γίνεται γνωστό ότι ο αδερφός ενός ποδοσφαιριστή, του Chonto Herrrera, έχει δολοφονηθεί. Ο Andres Escobar προσπαθεί να τον παρηγορήσει. Πολύς κόσμος πίσω στην πατρίδα, έχασε πολλά λεφτά από την ήττα της εθνικής και έτσι ο επόμενος αγώνας, εκείνος απέναντι στην διοργανώτρια Αμερική, απέκτησε κυριολεκτικά σημασία ζωής ή θανάτου. Οι ποδοσφαιριστές ήταν τρομοκρατημένοι.

«Όλοι καλέσαμε τις οικογένειες μας. Η αστυνομία πήγε στα σπίτια μας.»

Faustino Asprilla

Λίγη ώρα πριν την αναμέτρηση με την Αμερική, στα αποδυτήρια των Κολομβιανών επικρατούσε νεκρική σιγή. Ο προπονητής μπήκε στα αποδυτήρια κλαίγοντας. Νωρίτερα, είχε δεχθεί ξεκάθαρη προειδοποίηση ότι ένας παίκτης κλειδί, ο Barrabas Gomez, δεν θα έπρεπε να αγωνιστεί. Σε διαφορετική περίπτωση, οι εκβιαστές απείλησαν ότι θα σκότωναν όλα τα μέλη της αποστολής. Ο Maturana δεν είχε επιλογή. Ο Barraba δεν αγωνίστηκε, η Κολομβία αν και καλύτερη έχασε και το χειρότερο ήταν, ότι η ήττα ήρθε με ένα αυτογκόλ του Andres Escobar που μέχρι εκείνο το βράδυ, δεν είχε πετύχει ποτέ στη καριέρα του αυτογκόλ.

«Όταν ο γιος μου, είδε το αυτογκόλ του θείου του στην τηλεόραση, μου είπε χωρίς δισταγμό ότι, τώρα μαμά θα τον σκοτώσουν τον θείο.»

Maria Ester Escobar (αδερφή του Andres)

Η ομάδα επέστρεψε στην Κολομβία και ο Andres Escobar προσπάθησε με την βοήθεια της οικογένειας του, να προσπεράσει την άτυχη στιγμή που έμοιαζε να τον στιγματίζει, παρότι η γενικότερη εκτίμηση των συμπατριωτών του προς το πρόσωπο του, ήταν δεδομένη. Δυο εβδομάδες μετά την επιστροφή από την Αμερική, αποφάσισε να βγει με μερικούς φίλους του, παρότι η σύντροφος του αλλά και ο προπονητής του, τον συμβούλεψαν να μην το κάνει. Ο ίδιος πίστευε ότι έπρεπε να ορθώσει ανάστημα, για χάρη των δικών του ανθρώπων.

Επισκέφθηκε ένα night club στη γενέτειρα του, το Medellin και όλα έμοιαζαν να κυλάνε ομαλά, μέχρι την στιγμή που κάποιοι θαμώνες άρχισαν να τον περιπαίζουν, με αφορμή το περιβόητο αυτογκόλ του. Ο Andres ενοχλημένος, έφυγε από το μαγαζί, αλλά μια ομάδα έξι ατόμων τον ακολούθησε συνεχίζοντας να τον προσβάλλει.

Χωρίς να διστάσει, σταμάτησε με το αυτοκίνητο του, άνοιξε το παράθυρο και προσπάθησε να μιλήσει μαζί τους. "Ήταν ένα ειλικρινές λάθος" τους είπε. Εκείνα ήταν και τα τελευταία του λόγια. Ένας εκ των υβριστών, έβγαλε όπλο και γάζωσε με έξι σφαίρες τον άτυχο νέο.

Η δολοφονία του Andres Escobar συγκλόνισε την χώρα και η τραγική είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου. Στο τελευταίο αντίο, παραβρέθηκαν περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι. Οι έρευνες για την δολοφονία του, οδήγησαν στην καταδίκη ενός σωματοφύλακα που φαίνεται ότι λειτούργησε για λογαριασμό των αδερφών Gallon, μιας άλλης οικογένειας καρτέλ, η οποία όμως φρόντισε να χρηματίσει τους κατάλληλους ανθρώπους, μένοντας τελικά στο απυρόβλητο.

Στο απυρόβλητο όμως έμεινε και ο εκτελεστής του Escobar που καταδικάστηκε πρωτόδικα σε 42 χρόνια φυλάκιση για εν ψυχρώ δολοφονία, εκτείνοντας τελικά ποινή μόλις 11 χρόνων, λόγω... καλής διαγωγής. Πραγματική παραφροσύνη.

Παρότι τα επόμενα χρόνια οργίασαν οι φήμες που έλεγαν ότι η δολοφονία είχε να κάνει με εμπλοκή του Andres σε παράνομο στοιχηματισμό, κάτι τέτοιο δεν αποδείχθηκε ποτέ. Ο Escobar ήταν ένας καλά αμειβόμενος ποδοσφαιριστής και ετοιμαζόταν για το άλμα στην Ευρώπη. Ο θάνατος του, ήταν αποτέλεσμα της εγωπάθειας ορισμένων κακοποιών, που δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι ένας απλός ποδοσφαιριστής θα τολμούσε να τους αντιμιλήσει. Αυτό ήταν το κοινωνικό καθεστώς στην Κολομβία στα μέσα της δεκαετίας του '90. 

Μετά την δολοφονία του, το ποδόσφαιρο στη Κολομβία δεν θα ήταν ποτέ ξανά το ίδιο. Ο Carlos Valderama αποσύρθηκε, ο Aspirilla δεν έπαιξε ποτέ ξανά για την εθνική, πολλοί άλλοι διεθνείς ακολούθησαν τον δρόμο της απόσυρσης, το ίδιο έκανε και ο προπονητής της ομάδας.

«Πολλοί από την κοινωνία μας, λένε ότι το ποδόσφαιρο σκότωσε τον Andres. Η αλήθεια είναι όμως, πως ο Andres ήταν ένας ποδοσφαιριστής που σκοτώθηκε από την κοινωνία μας.»

Franscisco Maturana

O Pablo Escobar και ο Andres Escobar, ήταν δυο προσωπικότητες τελείως διαφορετικές, που η μοίρα δεν υπήρχε περίπτωση να τους φέρει πρόσωπο με πρόσωπο, αν δεν μεσολαβούσε το ποδόσφαιρο. Ακόμη και η απλή συνωνυμία τους, έμοιαζε παράταιρη σε σχέση με τον χαρακτήρα των δύο ανδρών. Κι' όμως, ακόμη και σήμερα υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι στην Κολομβία, μεταξύ των οποίων και πολλοί επώνυμοι, που πιστεύουν ότι αν ο Pablo ζούσε, κανένας δεν θα τολμούσε να αγγίξει τον Andres.

Λίγες ημέρες πριν την δολοφονία του, ο Andres Escobar παρακινούμενος από έναν καλό του φίλο, δημοσιογράφο, είχε απευθυνθεί μέσω μιας ανοικτής επιστολής του σε εφημερίδα, στους συμπατριώτες του. Με τα δικά του λόγια, θα κλείσουμε το σημερινό άρθρο.

«Ή θα συνεχίσουμε στον κύκλο της βίας, ή θα αποφασίσουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο, ως κοινωνία. Το παγκόσμιο κύπελλο ήταν μια τρομερή εμπειρία. Θα τα πούμε σύντομα. Γιατί η ζωή, δεν τελειώνει εδώ.»

Andres Escobar

Υ.Γ. Το 2010 το ESPN παρουσίασε ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία των αδερφών Zimbalist, με τίτλο Los Dos Escobars, το οποίο μας έδωσε και το έναυσμα για το θέμα αυτού του άρθρου. Αξίζει να το ρίξετε μια ματιά, καθώς είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο.