Dinamo. Οι ομάδες των μυστικών υπηρεσιών

Πόσες ποδοσφαιρικές ομάδες γνωρίζετε, που φέρουν το όνομα Dinamo; Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλές, οι περισσότερες από τις οποίες βρίσκονται σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Ποιος ήταν όμως ο πρώτος σύλλογος που χρησιμοποίησε αυτό το όνομα και πως αυτό εξαπλώθηκε και χρησιμοποιήθηκε σε τόσες χώρες;

Πατρίδα της πρώτης Dinamo, υπήρξε η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση. Εκεί το 1923 ιδρύθηκε η Dinamo Μόσχας. Πατέρας της ιδέας για την δημιουργία μιας ομάδας που θα διαφήμιζε την υπεροχή της Σοβιετικής Ένωσης και στον αθλητικό τομέα, υπήρξε ο Felix Djerchinski, ο άνθρωπος που βρισκόταν πίσω και από την σύσταση της Cheka, του προγόνου δηλαδή της περιβόητης KGB. 

Αυτός δε, που την έκανε γνωστή, ήταν ο Lavrenti Beria, ο συντονιστής της «Μεγάλης Εκκαθάρισης» που υλοποίησε ο Stalin. Πήρε το όνομα της (που έχει ελληνικές ρίζες) από ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού στην Μόσχα και για χρώματα της επιλέχθηκαν το μπλε και το άσπρο.

Τιφλίδα, Μίνσκ, Κίεβο, Τασκένδη και Μπακού, ήταν περιοχές της ΕΣΣΔ που λίγα χρόνια μετά θα έδιναν και εκείνες το όνομα Dinamo σε δικές τους ομάδες. Θα ακολουθούσαν και άλλες μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου, σε όλη την ανατολική Ευρώπη. Οι Dinamo ήταν ομάδες που προκαλούσαν το δέος στους αντιπάλους τους και όχι μόνο εξαιτίας της ποδοσφαιρικής τους ισχύος. Υπό την διοίκηση τοπικών ή διεθνών μυστικών υπηρεσιών, χρησιμοποιούσαν συχνά περίεργες τακτικές για να επικρατούν, αδικώντας έτσι την εξαιρετική αθλητική τους υπόσταση, καθώς δεν ήταν λίγες οι καινοτομίες που εισήγαγαν στο άθλημα, όπως εικάζεται ότι είναι η πασίγνωστη διάταξη 4-4-2, που λέγεται ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη από την Dinamo Κιέβου.

Στην ανατολική Γερμανία το «κίνημα της Dinamo» είχε μόνο έναν πρόεδρο, τον Ίριχ Μίλκε ο οποίος ήταν και επικεφαλής της επίσης περιβόητης Stasi. Το 1954 ο Μίλκε αποφάσισε να μετακινήσει όλους τους ποδοσφαιριστές από την επιτυχημένη Δρέσδη σε μια άλλη ομάδα που ίδρυσε ο ίδιος, με το όνομα Dinamo Βερολίνου. Δημιουργήθηκε έτσι μια τρομερή αντιπαλότητα ανάμεσα στα δύο σωματεία, που υφίσταται μέχρι και τις ημέρες μας, αν και πλέον σπάνια συναντιούνται.

Η Dinamo ως ομάδα και ως έννοια, είχε φανατικούς εχθρούς αλλά και φανατικούς φίλους. Ο τεράστιος Lev Yassin, ένας τερματοφύλακας μύθος για το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, όταν είχε ερωτηθεί σε ποια ομάδα πραγματικά θα ήθελε να αγωνίζεται (καθώς ήταν γνωστό πως στους ποδοσφαιριστές όλων των Dinamo ασκούνταν εκτεταμένος έλεγχος αλλά και εκβιασμοί), είχε απαντήσει: «Στην Dinamo για αιώνες!» Η «μαύρη αράχνη» έμεινε τελικά για 22 χρόνια στην Dinamo της Μόσχας, φορώντας τα γάντια του σε περισσότερους από 800 αγώνες, από τους οποίους στους 270 δεν είχε δεχθεί γκoλ!

Το αρχικό γράμμα του λατινικού αλφαβήτου D, τον εικοστό αιώνα ήταν τόσο διάσημο στην ανατολική Ευρώπη, όσο είναι σήμερα σε όλο τον κόσμο το σήμα της coca-cola. Η ουκρανική (σήμερα) Dinamo Κιέβου, το 1964 ήταν μια ομάδα χωρίς σπουδαίο ειδικό βάρος, έχοντας κατακτήσει τότε μόνο ένα πρωτάθλημα Σοβιετικής Ένωσης. Η άφιξη εκείνη την χρονιά όμως στο Κίεβο του Victor Maslov, θα άλλαζε με εντυπωσιακό τρόπο την κατάσταση. Έξι χρόνια μετά, η Dinamo Κιέβου έγινε η πιο δημοφιλής ομάδα της χώρας, εφαρμόζοντας καινοτόμες τακτικές, σε τομείς όπως η ψυχολογία των παικτών και το αγωνιστικό σύστημα (εφαρμογή του 4-4-2 και άμυνα ζώνης). 

Λίγο μετά την αποχώρηση του Maslov, την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας ανέλαβε ένας πρώην... προβληματικός του μαθητής. Ο Valeriy Lobanovsky. Υπό τις οδηγίες του η Dinamo Κιέβου έγινε μύθος και προσέφερε μερικούς τεράστιους ποδοσφαιριστές στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Oleg Blokhin, Igor Belanov και Andrei Shevchenko, όλοι τους κέρδισαν την χρυσή μπάλα, το βραβείο δηλαδή του καλύτερου παίκτη στην Ευρώπη, αποκτώντας αναγνωρισιμότητα υπό τις οδηγίες του «σοφού» Lobanovsky.

Αν ο Lobanovsky ήταν ο «σοφός», τότε ο Eduard Malofeev υπήρξε ο ποιητής των Σοβιετικών προπονητών. Η Dinamo Μινσκ, υπό τις οδηγίες του μάγεψε με το ελεύθερο δημιουργικό ποδόσφαιρο που παρουσίασε, μακριά από την προσήλωση στην αμυντική λειτουργία, κερδίζοντας ένα πρωτάθλημα το 1982, πολύ μικρή συγκομιδή σε σχέση με το θέαμα που προσέφερε εκείνη η ομάδα. Γνωστή ήταν και η Dinamo Τιφλίδας από την Γεωργία, που κατάφερε να αποκλείσει στην φάση των 16 του ευρωπαϊκού κυπέλλου το 1979, την Liverpool του Bob Paisley, κερδίζοντας την μάλιστα στην Τιφλίδα με 3-0.

Εκπληκτική είναι και η ιστορία της Dinamo Βουκουρεστίου η οποία ιδρύθηκε το 1948, μετά την συνένωση δύο συλλόγων, της Unirea Tricolor (η οποία υποστηριζόταν από την «Σιδηρά Φρουρά» μια ναζιστική αντισημιτική οργάνωση) και της Conacul, γνωστή και ως Maccabi, καθώς οι ιδρυτές της ήταν Εβραίοι. Η Dinamo Βουκουρεστίου λοιπόν, που προέκυψε από την ένωση δύο εντελώς αντίθετων ιδεολογικά, χώρων, ήταν η πρώτη της οικογενείας των Dinamo που αγωνίστηκε σε διεθνείς διοργανώσεις, συγκεκριμένα στο ευρωπαϊκό κύπελλο του 1956-57.

Σε πολυπολιτισμικές χώρες, όπως ήταν η Γιουγκοσλαβία και η Σοβιετική Ένωση, οι ομάδες με το όνομα Dinamo μετατρεπόταν από τις τοπικές κοινωνίες σε τρομερά εθνικιστικά σύμβολα. Τα επεισόδια στον αγώνα μεταξύ της κροατικής Dinamo Ζάγκρεμπ και του σερβικού Ερυθρού Αστέρα το 1990, όταν ο Zvonimir Boban κλώτσησε αστυνομικό στην προσπάθεια του να υπερασπιστεί έναν οπαδό της ομάδας του, αποτέλεσε την αφορμή και το φιτίλι με το οποίο επήλθε η έκρηξη ενός τρομερού πολέμου στα Βαλκάνια. Ο ίδιος ο Boban χρόνια μετά δήλωσε: «Εγώ ήμουν ο αρχηγός εκείνης της ομάδας, αλλά όλοι οι συμπαίκτες μου στην Dinamo, ήταν επαναστάτες.»

Μετά την πτώση του κομμουνισμού και τον διαχωρισμό τους από τα υπουργεία εσωτερικών και τις μυστικές υπηρεσίες, σχεδόν όλες οι Dinamo έχασαν την δύναμη τους.

Η Dinamo Μόσχας δεν έχει πάρει έκτοτε κανένα πρωτάθλημα, ενώ οι αντίστοιχες της Τιφλίδας, του Μινσκ και του Βουκουρεστίου σχεδόν διαλύθηκαν, την ώρα που η Dinamo Κιέβου έχασε τα πρωτεία στην Ουκρανία από την Sakhtar, η οποία έχει κερδίσει τα 7 από τα τελευταία 10 πρωταθλήματα. Η Dinamo Τιράνων υποβιβάστηκε μετά από 62 χρόνια στην Β’ κατηγορία του αλβανικού πρωταθλήματος, η Dinamo Δρέσδης βρίσκεται στην Β’ κατηγορία του γερμανικού πρωταθλήματος, την ώρα που η μισητή της αντίπαλος, η Dinamo Βερολίνου, βολοδέρνει στις ερασιτεχνικές κατηγορίες. Μόνο η Dinamo Ζάγκρεμπ δείχνει να τα πηγαίνει καλά, έχοντας κερδίσει τα τελευταία 7 χρόνια το πρωτάθλημα στην Κροατία.

Οι κάποτε κραταιές Dinamo, είναι πλέον αδύναμες. Τα γήπεδα τους είναι παλιά, σχεδόν ερειπωμένα, απόλυτα εναρμονισμένα με την αγωνιστική και διοικητική κατάσταση των συλλόγων που φιλοξενούν, ενώ και οι υποστηρικτές τους μειώνονται με γοργούς ρυθμούς. Η ιστορία τους όμως, δεν θα ξεχαστεί ποτέ.