Δάσκαλος και μαθητής ταυτόχρονα

Ο Μιχάλης Τσιλιγκίρης έχει περάσει τις τέσσερις από τις πέντε δεκαετίες της ζωής του μέσα σε γήπεδα, φορώντας ποδοσφαιρικά γάντια. Αρχικά σαν παίκτης και τώρα, μετά από ένα μεγάλο διάστημα αποχής που προέκυψε από προσωπική του επιλογή, ως προπονητής τερματοφυλάκων της ομάδας της Ρόδου. Ασχολείται επίσης με τις ακαδημίες του συλλόγου και κάνει ατομικές προπονήσεις σε παιδιά που επιλέγουν αυτή την τόσο ιδιαίτερη θέση.

Τον Μιχάλη τον γνώρισα ουσιαστικά φέτος. Η απλότητα του και η -σχεδόν εκνευριστική του- μετριοφροσύνη, είναι ακριβώς και ο τρόπος ζωής του. Και είναι και αυτό που με γοήτευσε. Στα 52 του χρόνια, θα τον δεις σε γήπεδα με ρακέτες του τένις και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους. Όλα, εργαλεία της προπόνησης που κάνει στους τερματοφύλακες. «Μπορεί κάποιοι να με κοροϊδεύουν, αλλά δεν με πειράζει. Τα παλιά μυαλά φεύγουν, αυτές οι τεχνικές είναι το μέλλον» λέει ο Μιχάλης που, παρά την ηλικία του, μόνο παλιά μυαλά δεν κουβαλάει.

Του ζήτησα να του πάρω μια συνέντευξη και δεν ήταν εύκολο να τον πείσω (η ταπεινότητα που σας έλεγα πιο πάνω) αλλά τελικά τα κατάφερα και μάλιστα είπαμε πολλά. Για τη θέση του τερματοφύλακα στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει, για είδωλα του χθες και του σήμερα. Προσπάθησα να τα μαζέψω (όσο μαζεύεται μια δίωρη συζήτηση) και να τα παρουσιάσω όσο πιο περιεκτικά γίνεται. Φίλες και φίλοι των balacticos, ο κύριος Μιχάλης Τσιλιγκίρης.      

Μιχάλη, πως σου κόλλησε το μικρόβιο  του ποδοσφαίρου; Πότε κλώτσησες για πρώτη φορά μπάλα;

Το ποδόσφαιρο το ξεκίνησα το 1979. Είχα έναν γείτονα που ήταν τότε σε ομάδα και θυμάμαι ότι πριν φύγει για προπόνηση, έβγαινε έξω και έπαιζε μαζί μας στον δρόμο. Εμένα, επειδή ήμουν ο μικρότερος, με έβαζαν στο τέρμα. 

Με πρόλαβες. Θα σε ρωτούσα πως αποφάσισες να παίξεις τερματοφύλακας, γιατί συνήθως τα περισσότερα παιδιά, δεν το προτιμούν.

Θα σου έλεγα ότι ένας από τους λόγους, ήταν το γεγονός πως ένας ξάδερφος μου αγωνιζόταν ως τερματοφύλακας στον Διαγόρα, που βρισκόταν τότε στη Β’ Εθνική κατηγορία. Ήταν κάτι που σίγουρα με επηρέασε και είναι αλήθεια ότι μου άρεσε κιόλας η θέση.

Θυμάσαι πότε σταμάτησες το ποδόσφαιρο;

Το 1997 σταμάτησα και έφυγα πικραμένος. Είπα πως δεν θα ασχοληθώ ξανά με τον χώρο. Απείχα για περισσότερα από 10 χρόνια. Πέρασα πολλά σαν ποδοσφαιριστής. Έχω και ωραίες αναμνήσεις, αλλά ήταν άλλα χρόνια. Να φανταστείς πως μας χτυπούσαν ακόμη και συμπαίκτες μας. Δεν υπήρχε τεχνογνωσία, δεν υπήρχε υγιές περιβάλλον. Βωμολοχίες, άσχημες καταστάσεις γενικά.

Γνωρίζω προσωπικά πως είσαι άνθρωπος με ήθος και χαμηλών τόνων. Όχι το πιο συνηθισμένο δηλαδή, ειδικά όταν μιλάμε για ελληνικό ποδόσφαιρο. Τι ήταν όμως εκείνο που σε έκανε τελικά να επιστρέψεις στα γήπεδα; Και ο ρόλος του προπονητή τερματοφυλάκων πως προέκυψε;

Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Αλλά η αγάπη μου για το ποδόσφαιρο αποδείχθηκε μεγαλύτερη από τους ενδοιασμούς μου. Ξεκίνησα δειλά δειλά να προπονώ στον τόπο μου και έτυχε να με δουν ο Goran Milosavljevic και ο Μάριος Πλούμπης. Την επόμενη της προπόνησης, μου τηλεφώνησαν και μου πρότειναν να συνεργαστούμε. Αποδέχθηκα και ακολούθησε μια σειρά ταξιδιών, μέσα από τα οποία αναθεώρησα πολλές απόψεις μου για το άθλημα. Παρακολούθησα προγράμματα προπονητικής τερματοφυλάκων της Arsenal, στη συνέχεια στον Παναθηναϊκό και από εκεί, έφυγα για το Βελιγράδι και τον Ερυθρό Αστέρα.

Αυτό ήταν ένα ταξίδι που, απ’ όσα γνωρίζω, σε σημάδεψε.

Ναι, είναι αλήθεια και με την ευκαιρία που μου δίνεται σήμερα, θα ήθελα να τους ευχαριστήσω και δημόσια. Με αγκάλιασαν από την αρχή, με αντιμετώπισαν με σεβασμό χωρίς καμία διάθεση να με υποτιμήσουν ως κάποιον ξένο ή περαστικό από την καθημερινότητα τους.

Θυμάμαι τον Vladan Milojevic να με ρωτά στο γραφείο του την άποψη μου, μετά από αγώνα του Ερυθρού Αστέρα. Ο προπονητής της πρώτης ομάδας ενός συλλόγου που τη στιγμή που μιλάμε αγωνίζεται στο Champions League, ήθελε τη γνώμη ενός φιλοξενούμενου προπονητή τερματοφυλάκων. Για εμένα αυτό σημαίνει πολλά. Θα σου πω μάλιστα ότι ο προπονητής τερματοφυλάκων του Ερυθρού Αστέρα δεν έχει παίξει ποτέ ποδόσφαιρο σε υψηλό επίπεδο, αλλά αυτό δεν απασχολεί την ομάδα. Εκείνο που τους ενδιαφέρει είναι ο επαγγελματισμός και η εξειδίκευση του, σε συνδυασμό με την εξέλιξη των αθλητών, όχι το παρελθόν του και αν κουβαλά «βαρύ» όνομα.

Και επιστρέφεις λοιπόν στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Ρόδο.

Ναι. Έχοντας αναθεωρήσει πολλά και με την πεποίθηση πως η γνώση είναι μια διαρκής επίπονη και ευχάριστη ταυτόχρονα διαδικασία. Ποτέ δεν μπορείς να πεις πως τα ξέρεις όλα. Ειδικά σε ένα άθλημα όπως το ποδόσφαιρο, που αλλάζει διαρκώς, απαιτείται ανησυχία και αναζήτηση για όλο και καλύτερες τεχνικές προπόνησης. Από όλους μπορείς να κερδίσεις πράγματα. Ξεχωρίζω την γνωριμία μου με τον Γρηγόρη Παπαβασιλείου που εργάζεται στον Παναθηναϊκό, τον Κώστα Νικολαϊδη που δουλεύει στον Παναιτωλικό, τον Jan Poulsen (βοηθός προπονητή της εθνικής Δανίας που κατέκτησε το euro το 1992) και τον Milan Pavlovic. Επίσης ο Βαγγέλης Χοσάδας, ένας σημαντικός Έλληνας τερματοφύλακας, στο camp του οποίου γνώρισα και τον προπονητή τερματοφυλάκων της ακαδημίας της Real Valladolid.  

Μιας και ανέφερες το όνομα τον Poulsen, ξέρω ότι πρόκειται να ταξιδέψεις στη Δανία. Σωστά;

Ναι, με έχει προσκαλέσει ο Jan. Θα παρακολουθήσω τα προπονητικά προγράμματα της Κοπεγχάγης. Μάλλον στα μέσα του 2019, γιατί αυτή τη στιγμή έχουμε αγωνιστικές υποχρεώσεις με την ομάδα της Ρόδου.

Να επιστρέψω λίγο σε κάτι για το οποίο σε ρώτησα και νωρίτερα: Γιατί τα περισσότερα παιδιά δεν θέλουν να κάθονται κάτω από τα δοκάρια; Αισθάνονται ότι συμμετέχουν λιγότερο στο παιχνίδι ή είναι κάτι άλλο;

Όχι απαραίτητα. Είναι δύσκολη θέση και νομίζω ότι φοβούνται αρκετά να μην χτυπήσουν. Ειδικά στις ηλικίες που αναφέρεσαι.

Ποια είναι λοιπόν εκείνα τα στοιχεία που πρέπει να έχει ένα παιδί, ώστε να ξεκινήσει να μαθαίνει τη θέση του τερματοφύλακα;

Είναι σημαντικό να έχει τα απαραίτητα σωματικά προσόντα. Μιλάω κυρίως για ύψος και συναρμογή. Όμως για να μην παρεξηγηθώ, αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι. Για παράδειγμα, οι ομάδες του Guardiola που στηρίζονται πολύ στο passing game, έχουν πάντα τερματοφύλακες που ξέρουν να παίζουν καλά με τα πόδια. Θα έλεγα ότι στο σύγχρονο ποδόσφαιρο το 75%-80% ενός σπουδαίου τερματοφύλακα, είναι το παιχνίδι με τα πόδια και μόνο το 20% αφορά την ικανότητα τους με τα χέρια.

Ένα παιδί λοιπόν στην ηλικία των 11, πρέπει να δουλεύει με περίπου 1800 χτυπήματα την εβδομάδα, ώστε να αποκτήσει την αυτοπεποίθηση και την ασφάλεια για να παίρνει τις σωστές αποφάσεις στην πάσα. Οι λαβές επίσης και τα σωστά πιασίματα της μπάλας είναι τα βασικά της θέσης. Αν αυτά δεν δουλευτούν σε μικρή ηλικία, δύσκολα μαθαίνονται αργότερα. Γιατί μετά έρχονται άλλες προκλήσεις, η εκμάθηση των διαστάσεων του γηπέδου, ο υπολογισμός της αντίδρασης στις σέντρες και πολλά άλλα.

Ποια είναι η σχέση σου με τα παιδιά που προπονείς;

Μου δίνουν ζωή και ακόμη περισσότερο όταν βλέπω ότι ανταποκρίνονται σε αυτά που τους διδάσκω. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση.

Σου αρέσουν οι τερματοφύλακες που συμμετέχουν στο παιχνίδι, που βγαίνουν από την περιοχή τους. Πως το δουλεύεις αυτό στις προπονήσεις;

Δεν είναι πράγματα που γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο. Το βασικό είναι να αφήνεις το παιδί να αναπτύσσει πρωτοβουλία. Είναι αδιανόητο να λες σε ένα παιδί την ώρα του αγώνα, πού θα δώσει μια πάσα, για παράδειγμα. Οφείλεις να το αφήνεις να βρίσκει μόνο του τις σωστές αποφάσεις. Θα κάνει λάθος, σίγουρα, αλλά θα το καταλάβει και θα το διορθώσει. Αν δηλαδή κάποια στιγμή παίξει σε ένα γήπεδο μπροστά σε 50.000 φιλάθλους, τι θα κάνεις; Θα πάρεις μεγάφωνο να του φωνάξεις; Τα παιδιά πρέπει να αυτοσχεδιάζουν, δεν γίνεται να τους το στερείς αυτό.  

Τι χαρακτηρίζει έναν top class τερματοφύλακα;

Ο τερματοφύλακας πρέπει να είναι σαν αιλουροειδές. Να έχει υπομονή και να ξέρει πώς να αντιδράσει την κατάλληλη στιγμή. Απαιτείται αντίληψη. Μισό δευτερόλεπτο, μπορεί να κάνει τη διαφορά. Ένα σουτ έξω από την μεγάλη περιοχή με ταχύτητα 120 χλμ την ώρα, θα φτάσει σε ένα δευτερόλεπτο στην εστία. Ο τερματοφύλακας έχει λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο για να κάνει δύο ενέργειες: Να αποφασίσει και να αντιδράσει. Σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Καταλαβαίνεις για τι χρόνους μιλάμε…

Οπότε χρειάζεται καλή προπόνηση για να ξέρεις πώς να πάρεις τις σωστές αποφάσεις. Επίσης κατά την άποψη μου, αυτό που ξεχωρίζει τον καλό από τον top class τερματοφύλακα, είναι η ικανότητα του να καθαρίζει τις λεγόμενες «εύκολες» φάσεις. Μια δύσκολη απόκρουση μπορεί να την κάνει οποιοσδήποτε. Η εμπιστοσύνη των συμπαικτών όμως, κερδίζεται όταν διασφαλίζεις πως δεν θα φας το εύκολο γκολ. Και αυτό συμβαίνει σε σημαντικό βαθμό, όταν έχεις σωστές τοποθετήσεις και διατηρώντας τον εαυτό σου σε μόνιμη εγρήγορση. Η υπερβολική σιγουριά, οδηγεί σε λάθη. Δες τι έπαθε ο ter Stegen στον αγώνα με την Betis την προηγούμενη εβδομάδα.   

Πόσο έχει αλλάξει η θέση του τερματοφύλακα σήμερα;

Πάρα πολύ. Στα δικά μου χρόνια, όταν η ομάδα μου ανέβαινε ψηλά είχα την συνήθεια να ανεβαίνω κι εγώ, με αποτέλεσμα να τα ακούω από την εξέδρα. Εκείνη την εποχή ο τρόπος που αγωνιζόμουν θεωρούνταν παράτολμος, μην κοιτάς που τώρα τείνει να γίνει ο κανόνας. Οι περισσότεροι τερματοφύλακες βασιζόταν παλαιότερα στα αντανακλαστικά τους. Ούτε καν τα ελεύθερα χτυπήματα δεν εκτελούσαν. Δεν υπήρχε εξειδικευμένη προπόνηση.

Ένας τερματοφύλακας που δεν είναι φορμαρισμένος, πρέπει να μένει στον πάγκο; Τον βοηθά ή του δημιουργεί πρόβλημα κάτι τέτοιο;

Η ιεραρχία στους τερματοφύλακες είναι δύσκολο πράγμα και εξίσου δύσκολα αλλάζει, ειδικά στο υψηλό επίπεδο. Δες τι γίνετε με τον Neuer και τον ter Stegen στη Γερμανία. Ή τι συμβαίνει με τον ter Stegen και τον Cilessen στη Barcelona τις τελευταίες εβδομάδες. Αλλά αν θα έπρεπε να απαντήσω, θα σου έλεγα ότι ναι, μπορεί να μείνει έξω ένας τερματοφύλακας που θεωρείται βασικός για λίγες εβδομάδες. Να καθαρίσει το μυαλό του. Δεν θα του κάνει κακό. Δεν το συζητώ ότι στις μικρές ηλικίες δεν πρέπει να υφίστανται τέτοια ζητήματα. Όλα τα παιδιά πρέπει να παίρνουν ευκαιρίες, να έχουν συμμετοχές, να διατηρούν τα κίνητρα τους.

Ο Eduardo Galeano έγραψε πως όπου πατάει τερματοφύλακας δεν ξαναφυτρώνει χορτάρι. Συμφωνείς;

Όχι απαραίτητα. Νομίζω πως ο κόσμος έχει αρχίσει πλέον να αντιλαμβάνεται την πολυπλοκότητα της θέσης. Σίγουρα απαιτείται ψυχική δύναμη. Όλοι κάνουν λάθη. Το θέμα είναι να μπορείς να το αφήνεις πίσω την αμέσως επόμενη στιγμή. Αλλιώς θα έχεις πρόβλημα. Αλλά δεν γίνεσαι ούτε ανίκανος ούτε άχρηστος αν φας ένα γκολ, οποιοδήποτε γκολ.

Υπήρξες κάποτε και εσύ παιδί. Είχες είδωλα ή όχι;

Είδωλα, δεν θα το έλεγα. Σίγουρα ο Νίκος Σαργκάνης ήταν σπουδαίος για την εποχή του, κάτω από τα δοκάρια ήταν εγγύηση, αν και με τα πόδια και εκείνος δεν ήταν καλός. Και άλλοι επίσης, ο Δημήτρης ο Δοξάκης από τη Ρόδο, ο Θόδωρος Παπαδόπουλος. Τους έλειπαν όμως πολλά, η φυσική κατάσταση, αρκετά στοιχεία που σήμερα θεωρούνται δεδομένα αλλά παλαιότερα δεν τα έδινε κανείς σημασία. Επέτρεψε μου να σου πω όμως, ότι οι ελληνικές ομάδες οφείλουν να εμπιστεύονται τους Έλληνες τερματοφύλακες. Όπως συμβαίνει σήμερα σε Ολυμπιακό, Παναθηναϊκό, ΠΑΟΚ και ΑΕΚ. Ο Οδυσσέας Βλαχοδήμος επίσης, που τον γνωρίζω προσωπικά, εξαιρετικό παιδί και εργατικός. Αν μείνει μακριά από τραυματισμούς, μπορεί να αφήσει εποχή. Υπάρχουν ταλέντα. Η εμπιστοσύνη λείπει.   

Μου μίλησες για αρκετούς  Έλληνες αλλά όχι για τον Νικοπολίδη.

Κατά την άποψη μου υστερούσε σε πολλά αλλά τα κάλυπτε όλα λόγω της πειθαρχίας, της σκληρής του δουλειάς και της αντίληψης του. Τα πόδια του σπάνια ξεκολλούσαν από το έδαφος, ειδικά στα ψηλά σουτ. Αλλά σπάνια θα έτρωγε το εύκολο γκολ. Είναι αυτό που σου είπα και νωρίτερα. Αυτό το στοιχείο εμπνέει εμπιστοσύνη. Θήτευσε και δίπλα στον μεγάλο Josef Wandzic. Μεγάλο σχολείο. Είχε και υπομονή. Μετά τον Σαργκάνη, ήταν ο επόμενος μεγάλος.

Μιλήσαμε για Έλληνες τερματοφύλακες. Στο διεθνές στερέωμα ποιον θα ξεχώριζες διαχρονικά;

Τον Edwin Van der Sar. Σπουδαίος τερματοφύλακας.

Μιχάλη, αν είχες τη δυνατότητα να διαλέξεις, θα επέλεγες Courtois ή ter Stegen;

ter Stegen.

Πιστεύεις ότι ο Victor Valdes αδικήθηκε μένοντας μονίμως στη σκιά του Iker Casillas στην εθνική Ισπανίας;

Ναι, δικαιούταν σίγουρα την ευκαιρία του. Δεν είναι εύκολο να παίζεις τερματοφύλακας στη Barcelona. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για τον Valdes, που κράτησε τη θέση του τόσα χρόνια και κέρδισε τόσους τίτλους.

Σ’ ευχαριστώ που μοιράστηκες τις σκέψεις μου μαζί μου. Προσωπικά, το απόλαυσα.

Κι’ εγώ. Ραντεβού στο γήπεδο!