El Salvador. Ο Πυθαγόρας Του Ποδοσφαίρου

«Ό,τι έχω κάνει το έκανα με το βλέμμα στο μέλλον, συγκεντρωμένος στην εξέλιξη, που σημαίνει πως το παρελθόν δεν είναι κάτι που σκέφτομαι συχνά. Για τους αγώνες που έπαιξα έγραψαν άλλοι, πολύ καλύτερα από εμένα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η ιδέα του ποδοσφαίρου και πως αυτό μπορεί να εξελιχθεί». Με τα λόγια αυτά ξεκινά την αυτοβιογραφία του με τίτλο "My turn" μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες που γνώρισε ποτέ ο χώρος του ποδοσφαίρου. Ο λόγος για τον Ιπτάμενο Ολλανδό. Τον αείμνηστο Johan Cruyff. 

Με την απίστευτη διορατικότητα του και την σχεδόν μαθηματική χρήση των διαστάσεων του γηπέδου, ήταν ο «Πυθαγόρας με ποδοσφαιρικά παπούτσια» όπως πολύ εύστοχα είχε γράψει ο David Miller, τέως επικεφαλής του αθλητικού τμήματος των Times.

Κανείς άλλος δεν μπορεί να καυχιέται ότι υπήρξε η επιτομή του totaalvoetvbal που οραματίστηκε ο τεράστιος Rinus Michels, με την καινοτόμα για την εποχή του τακτική και τις συνεχείς εναλλαγές θέσεων των παικτών, εντός αγωνιστικού χώρου.

Ο Cruyff μπορούσε να αγωνιστεί ως καθαρός επιθετικός, στα άκρα της επίθεσης ή πίσω από τον επιθετικό, ένα πραγματικό πολυεργαλείο που χρησιμοποιούσε εξίσου καλά και τα δύο πόδια, με αέρινο και πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή αγωνιστικό στυλ.

Με εκπληκτική επιτάχυνση στα πρώτα μέτρα, σταματούσε ξαφνικά να τρέχει λες και ο διαιτητής είχε διακόψει τον αγώνα, σήκωνε τα χέρια δίνοντας κατευθύνσεις στους συμπαίκτες του και έπειτα ξεκινούσε ξανά, εξίσου γρήγορα, σκορπίζοντας τους δύσμοιρους αμυντικούς στο διάβα του. Ψηλόλιγνος με μακριά μαλλιά, μανιακός καπνιστής (η Camel θα μπορούσε να του στήσει ανδριάντα) υπήρξε μια προσωπικότητα που σημάδεψε την μεταπολεμική Ολλανδία.

«Το ποδόσφαιρο είναι απλό. Αλλά το πιο δύσκολο πράγμα είναι να παίξεις απλό ποδόσφαιρο.» [Johan Cruyff]

Όλα τα παραπάνω συνδυαζόταν με μια σχεδόν επαναστατική αγωνιστική συμπεριφορά. Ο Cruyff ήταν ο τακτικιστής υπολοχαγός (κυρίως) του Michels στον αγωνιστικό χώρο, κάτι σαν βοηθός προπονητή δηλαδή. 

Ταυτόχρονα με τις ενέργειες του πρωτοπόρησε στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο όσον αφορά στα δικαιώματα και τις αμοιβές των ποδοσφαιριστών καθώς ήταν από τους πρώτους που είχε προσωπικό συμβόλαιο με εταιρεία αθλητικής ένδυσης (Puma). 

Κατάφερε τέλος να εμπνεύσει και να γίνει μια ψυχή και ένα σώμα, με δύο λαούς. Τους Ολλανδούς και τους Καταλανούς. 

                                                                 

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννημένος το 1947, παιδί εργατικής οικογένειας από το ανατολικό Άμστερνταμ, ο Johan αγάπησε από πολύ μικρός το ποδόσφαιρο και εργάστηκε από πολύ μικρή ηλικία, βοηθώντας αρχικά τους γονείς του στο μανάβικο που διατηρούσαν. 

Εντάχθηκε στην ηλικία των δέκα στην ποδοσφαιρική ακαδημία του Ajax που ήταν ήδη διάσημη από την εποχή του Άγγλου προπονητή Reynolds, ο οποίος συνήθιζε να περνάει 14 ώρες το 24ωρο στο προπονητικό κέντρο του συλλόγου, για να είναι σίγουρος ότι όλες οι ομάδες νέων του Αίαντα προπονούνταν με το ίδιο ακριβώς σύστημα που χρησιμοποιούσε και η ομάδα ανδρών και έδινε επίσης ιδιαίτερη έμφαση στις ασκήσεις με την μπάλα. Η ίδια φιλοσοφία διατηρήθηκε μέχρι και μετά την άφιξη του Michels στο Άμστερνταμ.

Το 1959 ήταν μια δύσκολη χρονιά για τον Cruyff που έχασε τον πατέρα του από καρδιακή προσβολή. Ο 12χρονος πιτσιρικάς περισσότερο εμπνεύστηκε παρά απογοητεύτηκε από την οικογενειακή του απώλεια. Αποφάσισε ότι θα πάλευε να κάνει μεγάλη καριέρα εις μνήμη του γονιού του και έτσι έγινε. 

Στο μεταξύ η μητέρα του για να ανταπεξέλθει στις οικονομικές δυσκολίες αναγκάστηκε να κλείσει την οικογενειακή τους επιχείρηση και εργάστηκε στον Ajax ως καθαρίστρια. 

Λίγο αργότερα ξαναπαντρεύτηκε έναν άνθρωπο του Αίαντα, τον Henk Angel, ο οποίος θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην καριέρα του Johan, που τον αγάπησε όπως και τον βιολογικό του πατέρα αλλά δυστυχώς τον έχασε και αυτόν όταν ήταν 35 χρονών.

«Η μητέρα μου καθάριζε τα αποδυτήρια του Ajax. Ακόμα και σήμερα όταν μπαίνω σε αποδυτήρια έχω ένα περίεργο συναίσθημα. Για μένα τα αποδυτήρια είναι ένα ιερό μέρος.» Johan Cruyff 2004

Όντας κακός μαθητής, άφησε το σχολείο στην ηλικία των δεκατριών και έπιασε δουλειά στην επιχείρηση ενός μέλους του ΔΣ του Ajax. Είχε έτσι την ευκαιρία να προπονείται τα πρωινά και να εργάζεται τα απογεύματα υπό την επίβλεψη και την καθοδήγηση του Van Vin, ενός προπονητή που σύμφωνα και με τον ίδιο, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ατομική του εξέλιξη. 

Η πρόοδος του και η πειθαρχία που επιδείκνυε ήταν θαυμαστή και ως ανταμοιβή ο Ajax τον επέλεξε ως ένα από τα ball boys στον τελικό του κυπέλλου πρωταθλητριών μεταξύ της Benfica και της Ρεάλ Μαδρίτης. Εκεί ο Cruyff είδε για πρώτη φορά από κοντά έναν παίκτη που τον στιγμάτισε. Τον Alfredo Di Stefano.

Έναν χρόνο αργότερα, στις 25 Απριλίου 1963 και σε ηλικία μόλις 16 χρονών, υπέγραψε το πρώτο επαγγελματικό του συμβόλαιο  με τον Ajax, ο οποίος συνήθιζε να προωθεί νεαρούς από τις ακαδημίες του στην πρώτη ομάδα, ποτέ όμως σε τόσο νεαρή ηλικία.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ MICHELS

Με τον Rinus Michels στη Barcelona 1977

Το ντεμπούτο του με την 1^η ομάδα έγινε υπό της οδηγίες ενός άλλου Άγγλου προπονητή, του Vic Buckingham. Έπαιξε συνολικά σε 10 παιχνίδια στην παρθενική του χρονιά, πετυχαίνοντας 3 γκολ ωστόσο η 13^η θέση στην οποία τερμάτισε ο Ajax, οδήγησε στην απομάκρυνση του Buckingham και την άφιξη του Rinus Michels. 

Ο Michels που είχε νωρίτερα κάνει τεράστια καριέρα ως ποδοσφαιριστής φορώντας για 12 χρόνια την φανέλα του Αίαντα και σκοράροντας 122 γκολ σε 264 αγώνες, ήταν ένας άνθρωπος που λάτρευε να κάνει… πλάκες. Όταν ακόμα ήταν παίκτης, είχε εμφανιστεί μεταμφιεσμένος ως γυναίκα στο ξενοδοχείο της αποστολής της ομάδας του, πριν από έναν εκτός έδρας αγώνα. Η συμπεριφορά του όμως μετέπειτα ως προπονητής, ήταν αυστηρά επαγγελματική.

Παρουσίασε ένα επιθετικό στυλ ποδοσφαίρου, συνέχεια της φιλοσοφίας των προκατόχων του, αλλά πολύ πιο τολμηρό, με διαρκή πίεση σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του γηπέδου με αντικειμενικό σκοπό την επανάκτηση της μπάλας μόλις αυτή περνούσε στα πόδια των αντιπάλων. 

Το γκρούπ παικτών που επέλεξε, είχε την δυνατότητα να αγωνίζεται σε πολλές θέσεις στον αγωνιστικό χώρο σε μια διάταξη που έμοιαζε να είναι 4-3-3 και έδινε ιδιαίτερη έμφαση στο passing game.

Ο Cruyff δεν βρήκε αμέσως θέση στις βασικές επιλογές του Michels ο οποίος θεωρούσε ότι ο “μικρός έπρεπε να δυναμώσει” ενώ ενοχλούνταν και από την μανία του Johan για το τσιγάρο (κάπνιζε Camel άφιλτρο και αν δεν έβρισκε, αγόραζε Winston στα οποία έκοβε με το χέρι το φίλτρο). 

Ωστόσο ο τραυματισμός του Nuninga τον Οκτώβριο του 1965, άνοιξε την πόρτα της ενδεκάδας για τον ιπτάμενο Ολλανδό, ο οποίος δεν θα κοιτούσε ποτέ ξανά πίσω. Ο Michels θέλησε να τον κάνει πιο ανθεκτικό στο σκληρό παιχνίδι. Η επιρροή του στην ομάδα ήταν άμεση.

«Σε επίπεδο φυσικής κατάστασης ήμουν πολύ αδύναμος. Τότε δεν υπήρχαν γυμναστήρια. Αναγκαζόμουν να κουβαλώ συμπαίκτες μου για να δυναμώσω, κάποιες φορές ζύγιζαν 50 κιλά, κάποιες άλλες 60..» [Johan Cruyff -2005]

1969 Ajax

Ο Ajax κατέκτησε το πρωτάθλημα (1965-66) με τον Cruyff να πετυχαίνει 25 γκολ σε 23 παιχνίδια. Η ομάδα που έναν χρόνο νωρίτερα είχε την χειρότερη άμυνα στο πρωτάθλημα με παθητικό 52 γκολ, τώρα παρουσίαζε την καλύτερη επίθεση (79 γκολ) και την καλύτερη άμυνα, έχοντας δεχθεί μόλις 25 γκολ.

Το 1966 έκανε και το ντεμπούτο του με την εθνική ομάδα της Ολλανδίας, σκοράροντας στο ισόπαλο 2-2 απέναντι στην Ουγγαρία. Στην αμέσως επόμενη εμφάνιση του με τα χρώματα των Oranje, θα γινόταν ο 1^ος Ολλανδός που δέχθηκε ποτέ κόκκινη κάρτα, μετά από ένα χαστούκι που έδωσε στον διαιτητή της αναμέτρησης με την Τσεχοσλοβακία. Η σχέση του με την εθνική ομάδα έμελλε να είναι γεμάτη από μεγάλες συγκινήσεις αλλά και διαμάχες στο προσεχές μέλλον.

«Όταν έχεις την ικανότητα να βρίσκεσαι στο σωστό μέρος την κατάλληλη στιγμή, αυτό είναι Τέχνη.» [Johan Cruyff - 2004]

Την επόμενη χρονιά, ο Ajax του πρόσφερε το νούμερο 9, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο το πόσο υπολόγιζε στις υπηρεσίες του και ο Cruyff δεν απογοήτευσε κανέναν. Ο Αίαντας πήρε ξανά το πρωτάθλημα πετυχαίνοντας συνολικά 122 γκολ, ένα ρεκόρ που κρατάει μέχρι και σήμερα, με τον ίδιο να σημειώνει 33. 

Έχοντας αναδειχθεί ποδοσφαιριστής της χρονιάς στην Ολλανδία δύο σερί φορές (1966 και 1967) και με τον Ajax του Michels να πετάει φωτιές, η Ευρώπη ετοιμαζόταν να γνωρίσει μια σπουδαία ομάδα.

Ωστόσο τα πρώτα χρόνια στα ευρωπαϊκά σαλόνια δεν ήταν εύκολα, καθώς η επιθετική προσέγγιση του Michels έβρισκε ανυπέρβλητα εμπόδια στις οργανωμένες άμυνες και το σκληρό παιχνίδι των αντιπάλων. 

Παρόλα αυτά το 1969 ο Ajax έφτασε στον τελικό του κυπέλλου πρωταθλητριών, όπου ηττήθηκε με 4-1 από την ιταλική AC Milan. Η ήττα αυτή όμως αποδείχθηκε ένα σπουδαίο και διδακτικό μάθημα.

ΠΡΩΤΟΣ ΣΟΒΑΡΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ #14

Τα πράγματα στα μέσα του 1970 φάνηκε να παίρνουν άσκημη τροπή για τον Cruyff, που υπέστη έναν πολύ σοβαρό τραυματισμό στην βουβωνική χώρα κατά την διάρκεια της προετοιμασίας της ομάδας, γεγονός που τον άφησε εκτός αγωνιστικών χώρων για 3 μήνες. 

Το γεγονός αυτό, οδήγησε στο να γίνει διάσημος ένας αριθμός: το νούμερο 14. 

Συνήθως εκείνη την εποχή οι βασικοί παίκτες διάλεγαν νούμερα από το 1 έως το 11. Ο Cruyff λοιπόν λόγω του τραυματισμού του, έχασε το νούμερο 9, από έναν μέσο μάλιστα (τον Mahren), και έτσι το πλησιέστερο διαθέσιμο που απέμεινε ήταν το 14. Το επέλεξε και το έκανε τον πιο διάσημο αριθμό φανέλας τόσο για την ομάδα του όσο και για τους Oranje. 

Πραγματοποίησε δε μια εκπληκτική επιστροφή στην ενεργό δράση τον Οκτώβριο του 1970, πετυχαίνοντας 6 γκολ στην νίκη του Ajax επί της Alkmaar με 8-1.

Στο ξενοδοχείο, πριν από έναν αγώνα με την Arsenal 1972

Στα 24 του πλέον ήταν ξεκάθαρα το αγαπημένο παιδί του Michels, αναλαμβάνοντας καθήκοντα που υπερέβαιναν πολλές φορές το αγωνιστικό κομμάτι και έφταναν μέχρι τα θέματα της πειθαρχίας. 

Το πρωτάθλημα χάθηκε, ωστόσο ο Ajax κατέκτησε για 1^η φορά στην ιστορία του το πρωτάθλημα Ευρώπης κερδίζοντας στον τελικό του Γουέμπλεϊ τον Παναθηναϊκό το 1971. Θα ακολουθούσαν άλλα δύο στη σειρά (1972 και 1973). 

Η δουλειά του Michels είχε ολοκληρωθεί. Μετά από 4 πρωταθλήματα και 3 κύπελλα Ολλανδίας καθώς και ένα ευρωπαϊκό, αποχώρησε από το Άμστερνταμ με προορισμό την Βαρκελώνη, εκεί όπου τον περίμενε η Barcelona. Εκεί που θα υποδεχόταν λίγα χρόνια αργότερα τον αγαπημένο του Johan.

Την φυγή του Michels για λογαριασμό της Barcelona, ακολούθησε ακατάσχετη φημολογία η οποία έλεγε ότι ο Cruyff θα ακολουθούσε το ίδιο δρομολόγιο. Ωστόσο άπαντες αποστομώθηκαν όταν τον Ιούλιο του 1971 υπέγραψε νέο 7ετές συμβόλαιο με τον Αίαντα. 

Παρόλο που συχνά κατηγορούνταν ως φιλοχρήματος, επέλεξε να συνεχίσει την καριέρα του στην ομάδα που τον ανέδειξε, απορρίπτοντας τις καλύτερες οικονομικά προτάσεις των Barcelona και Feyenoord.

Την ίδια χρονιά ανακηρύχθηκε καλύτερος ποδοσφαιριστής στην Ολλανδία για 4^η σερί χρονιά ενώ το France Football τον ανέδειξε καλύτερο Ευρωπαίο ποδοσφαιριστή. Ήταν ο 1^ος Ολλανδός που κέρδισε το συγκεκριμένο βραβείο.  

Η ΚΟΡΥΦΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΣΤΟΝ AJAX

Η αγωνιστική περίοδος που ακολούθησε (1971-72) ίσως ήταν η πιο επιτυχημένη στην ιστορία του συλλόγου. 

Ο ταπεινός Kovacs που αντικατέστησε τον Michels, δεν άλλαξε την φιλοσοφία της ομάδας, ο Cruyff κυριολεκτικά πετούσε και ο Ajax τα πήρε όλα. Πρωτάθλημα, κύπελλο, διηπειρωτικό, ευρωπαϊκό super cup, αλλά το πιο σημαντικό επίτευγμα υπήρξε η νίκη στον τελικό του πρωταθλήματος Ευρώπης απέναντι στην ιταλική Inter (χωρίς τον Helenio Herera ο οποίος στο μεταξύ είχε αποχωρήσει από το Μιλάνο, αλλά με τη φιλοσοφία του να δεσπόζει) με τον ήρωα μας να πετυχαίνει 2 γκολ και να αναδεικνύεται και 1^ος σκόρερ της διοργάνωσης. 

Εκείνη ήταν η πρώτη καθαρή νίκη του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου απέναντι στο katenachio, δηλαδή το ποδόσφαιρο σκοπιμότητας.

«Το να κερδίζεις ή να χάνεις, έχει να κάνει με την ανταγωνιστικότητα. Δεν είναι δυνατόν να κερδίζεις πάντα, μπορείς όμως να ελέγξεις την ικανότητα σου να ανταγωνίζεσαι μέχρι τέλους.» [Johan Cruyff]

Ο Kovacs του έδωσε το περιβραχιόνιο του αρχηγού και τα κλειδιά της ομάδας το 1972, η χρονιά ήταν και πάλι επιτυχημένη για τον σύλλογο, ωστόσο ο ιπτάμενος Ολλανδός ταλαιπωρήθηκε ξανά από τον γνωστό τραυματισμό στην βουβωνική χώρα, με αποτέλεσμα να χάσει πολλά παιχνίδια. Πέτυχε παρόλα αυτά 19 γκολ σε 33 εμφανίσεις.

1973 Προημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών

Αναδείχθηκε επίσης για 2^η φορά στην καριέρα του καλύτερος ποδοσφαιριστής στον Ευρώπη το 1973. 

Ο Kovacs όμως παρά την 3^η συνεχόμενη κατάκτηση για τον σύλλογο (το 1973) του κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης, αποχώρησε από την τεχνική ηγεσία, καθώς η διοίκηση θεώρησε ότι η ομάδα δεν ήταν παραγωγική υπό τις οδηγίες του. 

Ο George Nobel που τον αντικατέστησε δεν έγινε ποτέ συμπαθής στο μεγάλο αστέρι του ολλανδικού ποδοσφαίρου. Φυσικά τα αισθήματα ήταν αμοιβαία..

Ο Nobel έθεσε την αρχηγία του Cruyff σε αμφισβήτηση, αποφασίζοντας να θέσει το ζήτημα σε ψηφοφορία  και άνοιξε έτσι ένας κύκλος γκρίνιας στα αποδυτήρια του Ajax. 

Η δημοτικότητα του μεταξύ των συμπαικτών του είχε εν τω μεταξύ μειωθεί δραματικά. 

Ήταν καλοπληρωμένος, επί Kovacs είχε σχεδόν τον απόλυτο έλεγχο στην ομάδα, ενώ δεν δίσταζε να επικρίνει και συμπαίκτες του όταν έκρινε ότι η απόδοση τους ήταν προβληματική. Ήταν φανερό πως μια ψηφοφορία δεν θα τον ευνοούσε, όπως και συνέβη.

Οι συμπαίκτες του επέλεξαν για αρχηγό τον Kaizer, ο Cruyff ένιωσε ίσως για 1^η φορά στην ζωή του ταπεινωμένος και ήταν αυτό το γεγονός που σφράγισε το εισιτήριο του, το καλοκαίρι του 1973 για την Βαρκελώνη.

EL SALVADOR. ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΟ ΚΑΤΑΛΑΝΟΣ

Υπογράφοντας στο FC Barcelona το 1973, μαζί με τον τότε πρόεδρο του συλλόγου, Agusti Montal

Το φθινόπωρο του 1973, μετά από διαπραγματεύσεις μηνών, ο Johan Cruyff έγινε ο πιο ακριβοπληρωμένος ποδοσφαιριστής στον κόσμο και ο πρώτος Ολλανδός ποδοσφαιριστής που φόρεσε ποτέ τα blaugrana. 

Η μετακίνηση του από τον Ajax στην Barcelona, στοίχισε στους Καταλανούς 2 εκατομμύρια δολάρια, ποσό τρομακτικό για εκείνη την εποχή. Στη Βαρκελώνη θα έβρισκε τον μέντορα του, τον Rinus Michels. Οι δυο τους έμελλε να βάλουν την σφραγίδα τους σε έναν από τους σημαντικότερους συλλόγους στον κόσμο.

Η Barcelona, όταν υποδέχθηκε τον Cruyff ήταν μια ομάδα προβληματική. Όντας χωρίς πρωτάθλημα για 13 χρόνια (από το 1960) η άφιξη ενός από τα μεγαλύτερα αστέρια του παγκοσμίου ποδοσφαίρου εκείνη την εποχή, προκάλεσε παροξυσμό στους Καταλανούς, που μετατράπηκε σε υστερική λατρεία όταν ο Cruyff δήλωσε ότι προτίμησε την Barcelona για λόγους αρχής, απορρίπτοντας τα περισσότερα χρήματα που του προσέφερε η Ρεάλ Μαδρίτης, η οποία υποστηριζόταν από το καθεστώς του Francisco Franco. Για όλους τους cules, έγινε ήρωας πριν καν φορέσει τα blaugrana.

«Όταν πήραμε το πρωτάθλημα, ο κόσμος δεν μου έλεγε “συγχαρητήρια”, αλλά “σε ευχαριστούμε”. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω τον χαρακτήρα των Καταλανών.» [Johan Cruyff]

Στα 26 του χρόνια έγινε ο El Salvador (ο σωτήρας) των blaugrana και ήταν τέτοια η επιρροή που άσκησε σε ολόκληρο το ποδοσφαιρικό τμήμα, που ενώ η ομάδα βρισκόταν στις τελευταίες θέσεις της βαθμολογίας όταν αποκτήθηκε, μετρώντας έως τότε 2 νίκες, 3 ισοπαλίες και 8 ήττες, μετά το ντεμπούτο του, στις 28 Οκτωβρίου 1973 όπου μάλιστα σκόραρε, η Barcelona παρέμεινε αήττητη για 5 ολόκληρους μήνες!

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΛΙΓΟ ΝΩΡΙΤΕΡΑ;

Ο γιός του Johan ήταν προγραμματισμένο να γεννηθεί στις 15 Φεβρουαρίου 1974. Την ίδια μέρα η Barcelona θα έπαιζε στην Μαδρίτη με την Real. 

Ο Cruyff μετά την παρότρυνση του Michels ζήτησε από την σύζυγο του να υποβληθεί σε καισαρική τομή στις 9 Φεβρουαρίου, μία εβδομάδα νωρίτερα δηλαδή, ώστε να προλάβει να αγωνιστεί στο clasico. 

Έτσι και έγινε. Η Barcelona κέρδισε με 5-0, σημειώνοντας μια από τις μεγαλύτερες νίκες της ιστορίας της απέναντι στην Μαδρίτη.

Η ΜΠΟΥΝΙΑ ΤΟΥ VILLAR

Στις 24 Μαρτίου 1974 η Barça επισκέφθηκε το San Mames, σε έναν αγώνα που καλυπτόταν μάλιστα και τηλεοπτικά. Ο Villar της Athletic Bilbao που συνήθως αγωνιζόταν στο κέντρο του γηπέδου, ανέλαβε από την αρχή του αγώνα το προσωπικό μαρκάρισμα του Cruyff. Ξεκίνησε λοιπόν μια άγρια μεταξύ τους κόντρα με εκατέρωθεν λεκτικές προκλήσεις.

Στο 36' και ενώ οι δυο ομάδες ετοιμαζόταν για την εκτέλεση ενός ελεύθερου χτυπήματος, ο Villar έριξε μια ξεγυρισμένη μπουνιά στον Ολλανδό, ξαπλώνοντας τον στο χόρτο.

Ο Βάσκος δεν περίμενε καν την ετυμηγορία του διαιτητή που λίγες στιγμές μετά του έδειξε την κόκκινη κάρτα. Είχε ήδη πάρει τον δρόμο για τα αποδυτήρια, εν μέσω μάλιστα αποθέωσης από το κοινό που ζητωκραύγαζε στις εξέδρες του San Mames, σχεδόν ανακουφισμένο που ένα δικό τους παιδί έδωσε ένα μάθημα στον «υπερόπτη και προκλητικό ξένο» όπως συνήθως αποκαλούσε ο εκτός Βαρκελώνης Τύπος, τον Johan.

Χαρακτηριστικά ήταν άλλωστε και κάποια εξώφυλλα που ακολούθησαν του περιστατικού και τα οποία δεν δίστασαν να βγουν με τίτλους: «Επιτέλους κάποιοι Ισπανοί έχουν… cojones!»

Ο αέρας ανωτερότητας που μετέφερε από την Ολλανδία και η μεταμόρφωση της Barça από σάκο του μποξ σε εν δυνάμει πρωταθλήτρια εκείνη την περίοδο, είναι φανερό ότι ενοχλούσε.  

Ο Villar τιμωρήθηκε από την ομοσπονδία της οποίας έμελλε να διατελέσει πρόεδρος χρόνια μετά, με 4 αγωνιστικές αποκλεισμό, ενώ του επιβλήθηκε και ένα μεγάλο πρόστιμο 100.000 πεσετών από τον πρόεδρο της Athletic, Jose Antonio Eguintazo, που την επομένη του αγώνα τον φώναξε στο γραφείο του για να του ανακοινώσει προσωπικά την τιμωρία.

Την πρώτη του σεζόν στη Βαρκελώνη, πέτυχε και ένα απίστευτο τέρμα απέναντι στην Atletico Madrid που έμεινε στην ιστορία ως «τo Γκολ Φάντασμα» και έγινε μέρος και ενός εκπληκτικού ολλανδικού ντοκιμαντέρ (En un momendo dado) που γυρίστηκε το 2004 και είχε θέμα την επίδραση του στην Barcelona και την Καταλωνία γενικότερα.

The Phantom Goal

Το τέλος της αγωνιστικής περιόδου 1973-74, βρήκε την Barcelona των Sadurni, Riife, Torres, Costas, De la Cruz, Juan Carlos, Rexach, Asensi, Sotil, Marsial και φυσικά του Cruyff, πρωταθλήτρια μετά από 14 χρόνια με τον ιπτάμενο Ολλανδό να απειλεί την δημοφιλία ακόμη και αυτού του San Jordi, του πολιούχου Άγιου και προστάτη της Καταλωνίας.   

«Δώσαμε ένα αστρονομικό ποσό για έναν αδύνατο αλητάκο που κάπνιζε σαν φουγάρο. Ήταν δυνατό να μας έσωζε; Και όμως το έκανε και ακόμα και σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να του ανταποδώσουμε όσα μας προσέφερε …(λυγμοί) Μας έδωσε πίσω την περηφάνια μας.» Μαρτυρία Καταλανού, από το “En un momendo dado”2004.

ORANJE ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΥΠΕΛΛΟ 1974

Είχε έρθει η ώρα για τον Cruyff και τον Michels να αφήσουν το αποτύπωμα τους και στην εθνική ομάδα της Ολλανδίας. 

Στο παγκόσμιο κύπελλο του 1974, οι Oranje σύστησαν το «ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο» σε όλο τον κόσμο, αναγκάζοντας ακόμη και τους ντελικάτους βραζιλιάνους να καταφύγουν σε σκληρό παιχνίδι για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την Ολλανδία. 

Ταυτόχρονα τα φώτα της δημοσιότητας είχαν στραφεί ήδη πάνω στον Cruyff κυριολεκτικά με την σέντρα της διοργάνωσης, όταν εμφανίστηκε στο γήπεδο φορώντας μια φανέλα της Ολλανδίας με δύο και όχι τρεις ρίγες στο μανίκι όπως επέβαλε η adidas, εταιρεία ένδυσης της εθνικής του ομάδας, αφού ο ίδιος είχε προσωπικό συμβόλαιο με την Puma.

Εναντίον της Δυτικής Γερμανίας. 1974

Ωστόσο η δημοσιότητα έχει και τα αρνητικά της. Λίγο πριν τον τελικό μεταξύ της Δυτικής Γερμανίας και της Ολλανδίας, οι γερμανικές εφημερίδες σε μια επίδειξη λασπολογίας έγραψαν ότι ο Cruyff μαζί με άλλους 3 συμπαίκτες του συμμετείχαν σε ένα πονηρό μεταμεσονύκτιο πάρτι, συνοδεία όμορφων κυριών. 

Ο Michels αναγκάστηκε να δώσει έκτακτη συνέντευξη τύπου, αρνούμενος τις κατηγορίες και υποστηρίζοντας ότι το επίμαχο βράδυ ο Johan συνομιλούσε για ώρες στο τηλέφωνο με την σύζυγο του, ωστόσο η ηρεμία της ομάδας είχε διαταραχθεί.

Στον τελικό έλαβε χώρα ένα εκπληκτικό συμβάν. Οι Ολλανδοί άνοιξαν το σκορ μόλις στο 2^ο λεπτό, όταν με την σέντρα άλλαξαν 15 πάσες με την τελευταία να φτάνει στα πόδια του Cruyff. Εκείνος επιτάχυνε κατά μέτωπο, σταμάτησε, επιτάχυνε ξανά φτάνοντας στην μεγάλη περιοχή της Γερμανίας όπου και κέρδισε πέναλτι, με τους Γερμανούς να παρακολουθούν σαστισμένοι και να μην έχουν αγγίξει την μπάλα ούτε μια φορά μέχρι εκείνη τη στιγμή.

Το τέλος του  αγώνα βέβαια τους βρήκε νικητές με 2-1, ωστόσο κανείς ποτέ δεν θα ξεχάσει εκείνη την εθνική Ολλανδίας του Michels και του Cruyff που αναδείχθηκε και παίκτης της διοργάνωσης. 

Χρόνια μετά, ένας άλλος μεγάλος Ολλανδός, ο Frank Rijkaard, θα δήλωνε: «Η απογοήτευση του 1974 και ο νονός (σ.σ. εννοεί τον Cruyff) με ενέπνευσαν ώστε να κάνω καριέρα ως ποδοσφαιριστής.»

Η ΚΛΟΠΗ ΤΟΥ 1977 

Στο μεταξύ η καριέρα του στην Barcelona, αν και ήταν μόλις 28 χρονών, δεν συνεχίστηκε όσο εντυπωσιακά ξεκίνησε. 

Ο τελικός απολογισμός των 83 γκολ σε 227 παιχνίδια, σε σχέση με τα 190 γκολ σε 240 συμμετοχές με τον Ajax καθώς και η κατάκτηση ενός πρωταθλήματος και ενός κυπέλλου από το 1973 μέχρι και το 1978, όταν και αποχώρησε ως παίκτης από την Βαρκελώνη, φαντάζει -και είναι- μικρός μπροστά στα πρότερα αγωνιστικά του επιτεύγματα, με την φανέλα του Αίαντα.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν πέραν της δεδομένης τότε (λόγω δικτατορίας) έξω-αγωνιστικής παντοδυναμίας της Μαδρίτης και δύο ακόμη γεγονότα. 

Το πρώτο ήταν η αποχώρηση του Rinus Michels από την τεχνική ηγεσία το 1975 και το δεύτερο αφορούσε τις αντοχές του ίδιου, καθώς επί 14 χρόνια έπαιζε αδιάκοπα σχεδόν 33 παιχνίδια κάθε χρονιά, νούμερο για εκείνη την εποχή πολύ υψηλό, ειδικά αφού συνδυαζόταν και με τα τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα που λάτρευε να καπνίζει συστηματικά.

1975 παρουσιάζοντας στο κοινό του Camp Nou, την τρίτη Χρυσή Μπάλα που κέρδισε

Παρέμεινε όμως είδωλο για τους Καταλανούς και λάτρεψε και ο ίδιος τον σύλλογο και την πόλη. 

Επέλεξε να βαφτίσει τον γιό του με το Καταλανικό όνομα Jordi (αντί του ισπανικού Jorge) παρά την ρητή απαγόρευση του καθεστώτος, που δεν επέτρεπε τότε στους Καταλανούς να δίνουν καταλανικά ονόματα στα παιδιά τους. Ο ίδιος αργότερα ανέφερε σχετικά: 

«Πήγαμε στο δημαρχείο και είπαμε ότι επιλέξαμε το όνομα Jordi. Μας είπαν να φύγουμε και να επιστρέψουμε με άλλο όνομα, επειδή αυτό απαγορεύεται. Τότε τους είπα ότι είμαστε Ολλανδοί, μας αρέσει το όνομα Jordi και όχι το Jorge και αυτό θα δίναμε στο παιδί μας.» 

Κανένας φυσικά από τους διορισμένους του Franco δεν τόλμησε να αποτρέψει την βάφτιση.

Ο Cruyff θυμόταν όμως πάντα το χαμένο πρωτάθλημα του 1977. Εδώ, υπάρχει ένα ιστορικό λάθος.

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Johan Cruyff, στην οποία απεικονίζεται ο αείμνηστος Ολλανδός να διαπληκτίζεται με την αστυνομία σε έναν αγώνα με την Malaga, έγινε σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής στο ποδόσφαιρο. 

Ωστόσο λίγοι ξέρουν την ιστορία της και ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν ότι για τον ίδιο τον Cruyff, ένα άλλο περιστατικό, ξανά απέναντι στην Malaga, του είχε στοιχίσει περισσότερο.

Η πασίγνωστη φωτογραφία είναι τραβηγμένη το 1975. Η Barcelona που την προηγούμενη σεζόν είχε στεφθεί πρωταθλήτρια μετά από 14 χρόνια ανομβρίας, έπαιζε στο Rosaleda με τη Malaga. Το δεύτερο γκολ των γηπεδούχων ήρθε από εμφανή θέση offside αλλά ο διαιτητής έδειξε σέντρα. Ο Cruyff εξοργίστηκε και διαμαρτυρήθηκε στον διαιτητή, ο οποίος τον απέβαλε. Όταν ο Ολλανδός αρνήθηκε να αποχωρήσει από τον αγωνιστικό χώρο, ανέλαβαν οι δυνάμεις ασφαλείας. Ο Rhinus Michels απείλησε ότι θα πάρει την ομάδα στα αποδυτήρια, αλλά μπροστά στον κίνδυνο μεγαλύτερης τιμωρίας, οι Καταλανοί παρέμειναν στο γήπεδο, χάνοντας τελικά με 3-2.

Τον Φεβρουάριο του 1977, η Barcelona φιλοξένησε την Malaga στο Camp Nou. O Cruyff που ήταν και αρχηγός, διαμαρτυρήθηκε για μια σειρά αποφάσεων του διαιτητή, μεταξύ των οποίων και ένα γκολ των φιλοξενούμενων που σημειώθηκε με χέρι. Αποβλήθηκε εν μέσω γενικού χαμού και ενώ ο κόσμος πετούσε καθίσματα στο γήπεδο.

Μπροστά στην πειθαρχική επιτροπή που συνεδρίασε λίγες ημέρες αργότερα στη Μαδρίτη, ο διαιτητής ισχυρίστηκε ότι ο Cruyff τον έβρισε. Ήταν ο λόγος του απέναντι στον λόγο του αρχηγού της Barça, ο οποίος αρνήθηκε με σθένος τις κατηγορίες. Μάταια.

Η επιτροπή τιμώρησε με αποκλεισμό 3 αγωνιστικών τον Ολλανδό. Στην τελευταία εκ των τριών, η Barcelona θα αντιμετώπιζε την Atletico της Μαδρίτης, βασική ανταγωνίστρια για τον τίτλο εκείνη της περιόδου.

Η Barça με τον Cruyff τιμωρημένο, έχασε από Salamanca και Athletic Bilbao και έφερε ισοπαλία με την Atletico, η οποία κέρδισε τελικά το πρωτάθλημα με έναν βαθμό διαφορά από τους blaugrana.

Για τον Cruyff, εκείνη η τιμωρία του, στοίχισε τον τίτλο στην ομάδα του και ήταν μια καθαρή απόδειξη του πόσο πολύ επηρέαζε η πολιτική το ποδόσφαιρο στην Ισπανία. Όπως αναφέρει στην αυτοβιογραφία του:

«Το 1977 ήμουν στην καλύτερη φόρμα της καριέρας μου, αλλά μας λήστεψαν. Ποτέ δεν έβρισα σε γήπεδο, ποτέ δεν ξεστόμισα την φράση που μου καταλόγισε ο διαιτητής στον αγώνα με τη Malaga. Πάντα όταν οι σφυγμοί είναι υψηλοί, λες πράγματα που δεν είναι ευγενικά, αλλά ποτέ δεν είχα προσβάλει με χαρακτηρισμούς, αντιπάλους και διαιτητές. Μετά από εκείνη την τιμωρία μου, το πρωτάθλημα για εμάς είχε τελειώσει. Εκείνη η ιστορία, είναι μια ξεκάθαρη απόδειξη του πόσο επηρέαζε η πολιτική το ποδόσφαιρο στο ισπανικό πρωτάθλημα.»

Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ORANJE

Το καλοκαίρι του 1978 αποχαιρέτησε την αγαπημένη του Barcelona και πέρασε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, όπου αγωνίστηκε για 2 χρόνια στο Αμερικανικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Είχε στο μεταξύ αποχωρήσει από την εθνική ομάδα και δεν συμμετείχε στο παγκόσμιο κύπελλο του 1978 για μια σειρά από λόγους.

Η απαγωγή του ιδίου και της οικογένειας του, σύμφωνα με την δική του μαρτυρία, όπως την κατέθεσε τον Απρίλιο του 2008 σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στο Radio Catalunya «Είχα ένα περίστροφο στο κεφάλι μου, ήμουν δεμένος, η γυναίκα μου επίσης και τα παιδιά ήταν στο σπίτι» στο διαμέρισμα τους στην Βαρκελώνη το 1977, εκλήφθηκε από τον ίδιο ως μια προειδοποίηση του καθεστώτος της Αργεντινής όπου θα λάμβανε χώρα το παγκόσμιο κύπελλο, το οποίο δεν δίσταζε να κριτικάρει συνεχώς.

«Για να παίξεις σε ένα παγκόσμιο κύπελλο πρέπει να είσαι 200% έτοιμος και συγκεντρωμένος. Υπάρχουν στιγμές στην ζωή, που κάποια πράγματα έχουν μεγαλύτερη αξία απ’ αυτό.» [Johan Cruyff - 2008]

Η κόντρα της Puma με την οποία είχε ακόμη συμβόλαιο, με την Adidas που έντυνε τους Oranje, δεν είχε τελειώσει, ενώ και η άρνηση του Nobel (ναι του ίδιου με τον οποίο είχε έρθει σε ρήξη στα χρόνια του στον Ajax) που ήταν τότε ομοσπονδιακός προπονητής στην Ολλανδία, να δεχθεί για βοηθό τον Zac Van Zanden, φίλο του Cruyff και παλιό συνεργάτη του Michels, σήμανε το οριστικό αντίο του στην εθνική Ολλανδίας την οποία άφησε έχοντας πετύχει 33 γκολ σε 48 αγώνες.

«Έκανα σχεδόν τα πάντα στο ποδόσφαιρο σαν παίκτης και σαν προπονητής εκτός από το αναλάβω την εθνική ομάδα. Αυτή είναι η μόνη αποτυχία στην καριέρα μου» [Johan Cruyff - 2015]

ΑΠΟΣΤΟΜΩΤΙΚΟ ΦΙΝΑΛΕ

Σοκαριστικά, το 1981 μετά την αμερικανική του περιπέτεια γύρισε στην Ισπανία για λογαριασμό της Levante, που τότε αγωνιζόταν στην 2^η κατηγορία. Αγωνίστηκε εκεί σε 10 αγώνες πετυχαίνοντας μόλις 2 γκολ. 

Νωρίτερα και στα τέλη του 1980, επέστρεψε στην Ολλανδία σε ρόλο τεχνικού συμβούλου στον Ajax, ωστόσο επισήμως δεν είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Τα επόμενα δύο χρόνια (1981-82, 1982-83) φόρεσε ξανά τις ποδοσφαιρικές του τάπες, κατακτώντας άλλα 2 πρωταθλήματα με τον Ajax και πραγματοποιώντας μάλιστα εξαιρετικές εμφανίσεις.

Όταν το καλοκαίρι του 1983 η διοίκηση της ομάδας έκρινε ότι δεν θα έπρεπε να προσφέρει νέο συμβόλαιο στον 36χρονο πια Cruyff, εκείνος απάντησε υπογράφοντας στην Feyenoord και την οδήγησε μαζί με τον.. πιτσιρικά Ruud Gulit, στην κατάκτηση του πρωταθλήματος και του κυπέλλου μετά από 10 χρόνια ανομβρίας. Στα 37 του, ψηφίστηκε ακόμη μια φορά ως ο καλύτερος παίκτης του ολλανδικού πρωταθλήματος. 

Αγωνίστηκε για τελευταία φορά στις 13 Μαϊου 1984 και αποσύρθηκε έχοντας κερδίσει συνολικά στην καριέρα του 21 τίτλους σε ομαδικό επίπεδο και αμέτρητες ατομικές διακρίσεις.

ΕΝΑΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ. ΕΝΑΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ.

Ήταν παραπάνω από προφανές, ότι το ενδιαφέρον που επέδειξε για την τακτική κατά την διάρκεια της σταδιοδρομίας του ως ποδοσφαιριστής και η λατρεία που είχε για τον Rinus Michels, θα τον οδηγούσαν στο να ακολουθήσει και καριέρα προπονητή και έτσι ακριβώς συνέβη. 

Ανέλαβε τον Ajax το 1986-87 και ακολούθησε το δόγμα Michels, του totaalvoetvbal, του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου δηλαδή, συμπληρώνοντας όμως και μια σημαντική παράμετρο, καθώς έβλεπε πάντα τους ποδοσφαιριστές του πρώτα σαν ανθρώπους και μετά σαν παίκτες, κάτι που τον έκανε πολύ αγαπητό.

«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέχεις σε έναν παίκτη, είναι από πού κατάγεται, ποιος είναι ο χαρακτήρας του. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι.» [Johan Cruyff]

Με τον Ajax κέρδισε τίτλους και ανέδειξε μερικούς σπουδαίους ποδοσφαιριστές όπως οι Frank Rijkaard, Aaron Winter, Dani Blind, Dennis Bergkamp και Marco Van Basten. Ακόμα και ο περιβόητος Bosman, που με τις ενέργειες του εκτός γηπέδων άλλαξε τον χάρτη του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, πέρασε από τα χέρια του Cruyff.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ

Η επιστροφή του στην Barcelona το 1988 σε ρόλο αυτή τη φορά προπονητή, ήταν σχεδόν καρμικό να συμβεί. Η φιλοσοφία του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου μεταλαμπαδεύτηκε στην Masia, την περίφημη ακαδημία των Καταλανών. 

O Cruyff έκανε πράξη το όραμα του Rinus Michels και του Lauerano Ruiz που έλεγε ότι η τεχνική των παικτών πρέπει να υπερβαίνει τις φυσικές τους ικανότητες, αλλά πάνω απ’ όλα εφάρμοσε την δική του ξεχωριστή φιλοσοφία και απαίτησε τον απόλυτο έλεγχο στο ποδοσφαιρικό τμήμα να τον έχει ο προπονητής και μόνο.

«Οι καλύτερες ομάδες, βασίζονται σε γηγενείς ποδοσφαιριστές. Ούτε εγώ, ούτε ο σύλλογος θέλουμε να επαναληφθεί η ιστορία. Για να επιτύχουμε, πρέπει να αλλάξουμε την ιστορία.» [Johan Cruyff]

Νέες ασκήσεις προστέθηκαν στις προπονήσεις όπως τα Rondos, το γνωστό μας κορόιδο δηλαδή, κάτι που τότε θεωρήθηκε καθαρή τρέλα αλλά είχε σαφέστατη στόχευση, όπως ο ίδιος εξηγούσε: 

«Σε μικρό χώρο, η κίνηση πρέπει να είναι διαρκής και οι πάσες χειρουργικής ακρίβειας. Μπορείς να κλείσεις τον χώρο πιο αποτελεσματικά όταν αλλάζεις πάσες διατηρώντας την κατοχή και αναγκάζοντας τον αντίπαλο να κινείται σε συγκεκριμένους χώρους, αντί να προσπαθείς απλά να κερδίσεις την μπάλα χρησιμοποιώντας ατομικά μαρκαρίσματα.»

Αναλυτικά όλες για όλες τις σεζόν του στον πάγκο της Barcelona, μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο μου Η περίοδος Johann Cruyff, όπου περιγράφονται με λεπτομέρεια ακόμη και οι μεταγραφικές κινήσεις που έγιναν από το 1988 έως και το 1996.

Σημαντικοί ποδοσφαιριστές αποκτήθηκαν αλλά και γηγενείς από την Masia και όχι μόνο, αναδείχθηκαν σε πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ο σύλλογος με τον Cruyff στο τιμόνι κέρδισε συνολικά 11 τίτλους από το 1988 μέχρι το 1996, δίνοντας στην Barcelona το προσωνύμιο dream team όταν το 1992 κέρδισε στο Γουέμπλεϊ και τον 1^ο τίτλο πρωταθλήτριας Ευρώπης στην ιστορία της. 

Αυτό που δεν είχε καταφέρει φορώντας τα blaugrana ο El Salvador, να οδηγήσει δηλαδή την Barcelona στην κορυφή της Ευρώπης, το έκανε ως προπονητής της στο ίδιο γήπεδο που είχε στεφθεί το 1971 για 1^η φορά ο ίδιος, πρωταθλητής Ευρώπης.

«Όταν τρως χρησιμοποιείς μαχαίρι και πιρούνι. Ήταν έτσι πριν από 100 χρόνια και θα είναι έτσι και τα επόμενα 100. Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν. Το ίδιο ισχύει και στο ποδόσφαιρο. Πρώτα πρέπει να εφαρμόζονται τα βασικά και μετά κάνεις βελτιώσεις» [Johan Cruyff - 2015]

Το πάθος του για το τσιγάρο όμως, παραλίγο να του κοστίσει τη ζωή. Το 1991 όλη η Καταλωνία κρεμόταν από τα χέρια του κυρίου Petit, του καρδιολόγου που ανέλαβε να τον υποβάλει σε επέμβαση καρδιάς. 

Η εγχείρηση πέτυχε και μάλιστα ο Cruyff κλονισμένος από την περιπέτεια του, που του θύμισε τον θάνατο του πατέρα του από παρόμοια αίτια, συμμετείχε σε διαφημιστική εκστρατεία κατά του καπνίσματος, ενώ αντικατέστησε το τσιγάρο με ένα γλειφιτζούρι που έγινε σήμα κατατεθέν του. 

Στο μεταξύ οι σχέσεις του με την διοίκηση μετά κυρίως το 1994 και τον χαμένο τελικό της Αθήνας, δεν ήταν και οι καλύτερες, χωρίς ο ίδιος να είναι άμοιρος ευθυνών. Είχε πάρει την απόφαση να χτίσει από την αρχή την ομάδα, αφήνοντας σημαντικούς παίκτες να αποχωρήσουν. 

Ωστόσο δεν θα είχε ξανά στην διάθεση του τα χρονικά περιθώρια του 1988.  Έτσι το 1996 απολύθηκε, ελάχιστες εβδομάδες πριν την λήξη της αγωνιστικής περιόδου, κάτι που του στοίχισε όπως ο ίδιος ομολόγησε αργότερα: 

«Δεν περιμένεις ότι κάτι θα κρατήσει για πάντα, ωστόσο υπήρχαν καλύτεροι τρόποι για να τελειώσει εκείνη η περίοδος»

Ο Cruyff παρέμεινε μέχρι και την περίοδο Guardiola (2008-12) ο οποίος και τον ξεπέρασε, ως ο πιο επιτυχημένος προπονητής στην ιστορία του συλλόγου. 

Ο λόγος του και η επιρροή του σε ότι έχει να κάνει με την Barcelona, αποτελούσε πάντα ένα είδος ιερού ευαγγελίου στην Βαρκελώνη και δεν είναι τυχαίο ότι ο άνθρωπος που τελικά τον άφησε πίσω σε σύνολο κερδισμένων τίτλων ως προπονητής της Barça, Pep Guardiola, υπήρξε προσωπική εισήγηση του ίδιου προς την διοίκηση του συλλόγου. 

Τιμήθηκε το 2006 από το κοινοβούλιο της Καταλωνίας, με τον σταυρό του San Jordi, που αποτελεί ύψιστη διάκριση. Το 2009, αναδείχθηκε από την IFFHS Παίκτης Του Αιώνα στην Ευρώπη, αφήνοντας πίσω του μυθικούς παίκτες όπως οι Beckenbauer, Di Stefano (πολιτογραφημένος Ισπανός) Puskas, Best, Platini κ.α. 

Τον Απρίλιο του 2010, ο Joan Laporta του απένειμε το μετάλλιο του Προέδρου Τιμής της Barcelona, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να αναγνωρίσει την προσφορά του Ολλανδού στον σύλλογο που υπηρέτησε ως αθλητής, προπονητής αλλά και τεχνικός σύμβουλος.

Η διοίκηση του Sandro Rosell που διαδέχθηκε εκείνη του Laporta, προέβη σε μια απαράδεκτη κίνηση. Στις 2 Ιουλίου 2010, μία ημέρα μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων της, μέσω του εκπροσώπου της, Toni Freixa, δήλωσε:

«Στις 26 Μαρτίου 2010, το διοικητικό συμβούλιο της Barcelona αποφάσισε να ονομάσει τον Johan Cruyff, Επίτιμο Πρόεδρο. Στο άρθρο 16 του καταστατικού μας, προβλέπεται μόνο η απονομή τίτλου με την ονομασία Επίτιμο Μέλος και όχι Επίτιμος Πρόεδρος. Τα μέλη της Barca θα έχουν την ευκαιρία να αποφασίσουν αν θέλουν να υπάρχει Επίτιμος Πρόεδρος και αν ναι, θα διαλέξουν εκείνα, ποιος θέλουν να είναι. Ο Cruyff είναι μέλος και θρύλος της ομάδας και θα τιμηθεί όπως και άλλοι πρώην παίκτες μας.»

O Johan Cruyff, πέρασε την επομένη από τα γραφεία του συλλόγου και παρέδωσε το μετάλλιο. Ήταν μια από τις χειρότερες στιγμές που θυμάμαι όσο παρακολουθώ την Barcelona και που θα την ακολουθεί σαν μαύρη σελίδα της ιστορία της, με την υπογραφή του τότε προέδρου της, Sandro Rosell.

Πέμπτη πρωί, 22 Οκτώβρη 2015 και όπως κάθε πρωί εδώ και πολλά χρόνια, ρίχνω μια πρώτη γρήγορη ματιά στον καταλανικό Τύπο. Ξεκινάω πάντα με το L'Esportiu, αγαπημένη εφημερίδα -η μοναδική εκτός των άλλων, από τις ευρείας κυκλοφορίας που επιλέγει την καταλανική και όχι την καστιγιάνικη γραφή- και συνεχίζω με SPORT και Mundo Deportivo πριν περάσω σε πιο εξειδικευμένα ηλεκτρονικά Μέσα.

Έχουν περάσει δύο ημέρες από τον αγώνα της Barcelona με την Bate στη Λευκορωσία για το Champions League και βλέπω ότι το L'Esportiu φιλοξενεί συνέντευξη του Joan Laporta λίγες ημέρες πριν την ετήσια Γενική Συνέλευση των Μελών του συλλόγου, όπου αναμενόταν  να ανακοινωθεί ο νέος χορηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας. 

Πριν ξεκινήσω να την διαβάζω, κάνω μια γρήγορη βόλτα στο twitter και εκεί σταματούν όλα. 

Το χτύπημα της MD σοκάρει: Johan Cruyff sufre cancer de pulmon. Ο Johan Cruyff πάσχει από καρκίνο του πνεύμονα.

Ο τίτλος δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνεία, αλλά όπως πάντα ψάχνω με μανία για να διασταυρώσω την είδηση με την ελπίδα ότι δεν θα επιβεβαιωθεί, ενώ ταυτόχρονα -και ασυναίσθητα- το μυαλό μου πάει και στον Tito Vilanova, μια σκέψη που με κάνει να θυμώσω στιγμιαία με τον ίδιο μου τον εαυτό. 

Μάταια. Το δυσάρεστο νέο είναι πρώτο θέμα παντού, αρχίζουν να το αναπαράγουν και Μέσα εκτός Καταλωνίας. Το ίδιο βράδυ η οικογένεια του Ιπτάμενου Ολλανδού, ευχαριστεί τον κόσμο για τα μηνύματα συμπαράστασης, μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του και παρακαλεί για διακριτικότητα. Η διάγνωση έχει γίνει από την περασμένη εβδομάδα και οι εξετάσεις συνεχίζονται.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Cruyff δοκιμάζεται από περιπέτεια υγείας. 25 χρόνια μετά την εγχείρηση bypass, άλλη μια πρόκληση, αυτή την φορά ακόμη πιο δύσκολη, τον βάζει ξανά σε θέση μάχης για την ίδια του την ζωή.

Μετά από σκληρή μάχη αφήνει την τελευταία του πνοή στις 24 Μαρτίου 2016 στη Βαρκελώνη. Πρόλαβε να ολοκληρώσει τη συγγραφή, λίγους μήνες νωρίτερα, της αυτοβιογραφίας του, κληρονομιά για το ίδιο το άθλημα. Εκεί, γράφει:

«Κάποτε με ρώτησαν πως θα ήθελα να με θυμούνται σε 100 χρόνια. Για καλή μου τύχη είναι κάτι για το οποίο δεν χρειάζεται να ανησυχώ, επειδή δεν θα βρίσκομαι εδώ. Αλλά αν θα έπρεπε να δώσω μια υποθετική απάντηση, αυτή θα ήταν ‘Σαν έναν υπεύθυνο άνθρωπο του αθλητισμού’.

Αν θα έπρεπε να κριθώ ως ποδοσφαιριστής, τότε η ζωή μου θα οριζόταν από μια περίοδο μεταξύ 15 και 20 χρόνων και ειλικρινά, νομίζω ότι πρόκειται για ένα πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα. Το ταλέντο μου στο ποδόσφαιρο μου δόθηκε από τον Θεό. Δεν έκανα τίποτα για να το αποκτήσω. Την ώρα που άλλοι έλεγαν ότι πηγαίνουν στη δουλειά, εγώ απλά πήγαινα να παίξω μπάλα. Ήμουν λοιπόν τυχερός. Γι’ αυτόν τον λόγο, τα υπόλοιπα πράγματα που έκανα στη ζωή μου, έχουν για μένα μεγαλύτερη σημασία.

Δεν ήμουν πάντα κατανοητός. Τόσο ως ποδοσφαιριστής, όσο και σαν προπονητής, αλλά και σε οτιδήποτε άλλο έκανα αργότερα. Αλλά ούτε ο Rembrandt και ο van Gogh ήταν κατανοητοί. Είναι κάτι που μαθαίνεις: Οι άνθρωποι συνεχίζουν να σε ενοχλούν έως ότου γίνεις ιδιοφυία». [Johan Cruyff]

Ο Ajax μετονόμασε την έδρα του σε Johan Cruyff Arena και η Barcelona έδωσε το όνομα Johan Cruyff Estadi στο νεόκτιστο γήπεδο όπου αγωνίζεται η ομάδα νέων και η ομάδα γυναικών του συλλόγου. Ένα μεγάλο άγαλμα του τοποθετήθηκε επίσης στο Camp Nou στο οποίο ο Johan απεικονίζεται με το ένα χέρι σηκωμένο να δείχνει προς μια κατεύθυνση. Μια κίνηση που συνήθιζε να κάνει ως ποδοσφαιριστής.

Το σημείωμα του γιού του Jordi, με το οποίο κλείνει την αυτοβιογραφία του πατέρα του, δίνει τον τόνο:

«O Johan ανήκει σε όλους και υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς. Έτσι θα πρέπει να τον θυμόμαστε» [Jordi Cruyff]

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η κουβέντα για το ποιος είναι ο καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών δεν θα τελειώσει ποτέ και τελικά εκτιμώ ότι δεν πρόκειται ποτέ να καταλήξει και πουθενά. Διαφορετικές εποχές, διαφορετικές καταστάσεις, διαφορετικά κριτήρια και η υποκειμενικότητα που εκ φύσεως περιβάλλει το ανθρώπινο είδος, δεν θα επιτρέψουν ποτέ να εξαχθεί ένα αντικειμενικό αποτέλεσμα.

Ωστόσο εξετάζοντας το σύνολο της προσωπικότητας αυτών που διεκδικούν τον συγκεκριμένο τίτλο και βλέποντας και την πορεία που διέγραψαν αφού αποσύρθηκαν από την ενεργό δράση, νομίζω ότι η συμβολή του Johan Cruyff στην διαμόρφωση του παγκόσμιου DNA του ποδοσφαίρου, κυρίως σε επίπεδο τακτικής αλλά και σε επίπεδο σεβασμού και αναγνώρισης που τυγχάνουν πλέον οι σύγχρονοι ποδοσφαιριστές, ήταν καθοριστική. Υπήρχε η ζωγραφική πριν τον Picaso και η ζωγραφική μετά τον Picaso. Υπήρχε επίσης το ποδόσφαιρο προ Cruyff και το ποδόσφαιρο μετά τον Cruyff.

Σε συνδυασμό με την αέρινη και σαγηνευτική παρουσία του στους αγωνιστικούς χώρους ως παίκτης, ο ιπτάμενος Ολλανδός είναι μία από τις συγκλονιστικότερες και για τον υπογράφοντα, αιρετικά τολμώ να πω η μεγαλύτερη μορφή έως σήμερα του παγκοσμίου ποδοσφαίρου. Johan Cruyff λοιπόν, ή αλλιώς ο ιεραπόστολος του totaalvoetvbal. 

Υ.Γ. Ο παππούς μου, ήταν ο άνθρωπος που με έμαθε να αγαπάω τον Cruyff. Είμαι σίγουρος ότι θα χαμογελάει διαβάζοντας αυτές τις γραμμές από εκεί ψηλά. Θέμη Ιακωβίδη, αυτό το άρθρο σου ανήκει.